Nierbekkenontsteking

Een nierbekkenontsteking… Wat is het?

Een nierbekkenontsteking, ofwel pyelonefritis, is een infectie in het gedeelte van de nier waar de urine wordt opgevangen die door de nier is geproduceerd. Dit gedeelte wordt het nierbekken genoemd. Vanuit het nierbekken stroomt de urine via de urineleider naar de blaas. Maar wat is de exacte oorzaak achter een nierbekkenontsteking en hoe wordt het opgelost?

Acuut of chronisch?

De oorzaak van een nierbekkenontsteking is een ontstoken wand bij de nierbekken. De ontsteking kan zich in één, maar ook in beide nieren voordoen. Over het algemeen is er sprake van een bacteriële infectie. Wanneer de ontsteking acuut is geeft dit onder andere heftige pijnklachten in de flank(en). Dit kan gepaard gaan met koorts en koude rillingen. Meestal treden de klachten plotseling op. Een chronische nierbekkenontsteking is veel minder pijnlijk en verloopt soms zelf zonder, of nagenoeg geen klachten. Hierdoor kan iemand er jarenlang onopgemerkt mee rondlopen. Wanneer een nierbekkenontsteking niet wordt behandeld, kan er blijvende schade aan de nieren ontstaan. Een chronisch ontstoken nier kan in het ergste geval zelfs verwijderd moeten worden.

Verhoogd risico

Een nierbekkenontsteking komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Ook kleine kinderen (jonger dan twee jaar) en baby’s lopen meer risico omdat hun immuunsysteem nog niet volgroeid is. Dit maakt hen vatbaarder voor infecties. Verder neemt de kans op een nierbekkenontsteking toe bij diabetes mellitus en een verzwakt immuunsysteem.

Hoe ontstaat een nierbekkenontsteking?

Een acute nierbekkenontsteking wordt meestal door bacteriën veroorzaakt. Over het algemeen zijn dit bacteriën die vooral in de dikke darm voorkomen, zoals bijvoorbeeld de E-coli bacterie. Ze kunnen zich echter ook rond de plasbuis bevinden en via deze weg in de blaas terechtkomen. Vervolgens kunnen ze vanuit de blaas, via de urineleider(s) tot in het nierbekken doordringen. Een niet,- of onvoldoende behandelde blaasontsteking is dan ook een mogelijke oorzaak van een nierbekkenontsteking.

Verstopping of belemmering van de urinewegen

Een chronische nierbekkenontsteking is vaak het gevolg van een verstopping of belemmering van de urinewegen. Hierdoor kan (een gedeelte van) de urine het lichaam niet verlaten en krijgen de bacteriën hierin de kans zich te vermenigvuldigen. Dit kan onder andere het gevolg zijn van nierstenen (urolithiasis), een vergrote prostaat, zwangerschap, aangeboren afwijkingen, vesico-ureterale reflux (het terugstromen van urine vanuit de blaas in de urineleiders) of een goed,- of kwaadaardig gezwel.

Verder kunnen infecties in ieder ander deel van het lichaam zich, via de bloedbaan, naar het nierbekken verspreiden. Een voorbeeld hiervan is een stafylokokkeninfectie van de huid. Dit gebeurt echter maar zelden.

De symptomen van een nierbekkenontsteking

De symptomen achter de oorzaak van een acute nierbekkenontsteking lijken vaak op de symptomen van een blaasinfectie, maar zijn veel heftiger. Bij beide aandoeningen is de urine troebel en kan tevens een lichtrode kleur hebben door de aanwezigheid van bloed. Daarbij kan het plassen pijnlijk zijn en gaat vaak in kleine beetjes.

Symptomen acute nierbekkenontsteking

Een acute nierbekkenontsteking geeft meestal heel plotseling klachten. De symptomen zijn dan stekende pijn aan één of beide zijden onder in de rug, misselijkheid, overgeven en koorts met rillingen. Koorts hoeft echter niet op te treden. Vooral bij ouderen kan een nierbekkenontsteking zonder koorts verlopen.

Andere mogelijke symptomen zijn:

1. Vergrote nier(en);
2. Moeite met plassen;
3. Vaak moeten plassen;
4. Pijn in de onderbuik;
5. Strak aangespannen buikspieren;
6. Vermoeidheid;
7. Hevige pijnaanvallen (nierkoliek). Deze klacht kan optreden wanneer de patiënt nierstenen
   heeft, die de urineleiders passeren.
8. Algehele malaise.

Symptomen chronische nierbekkenontsteking

Een chronische nierbekkenontsteking geeft over het algemeen vagere symptomen en er is vaak geen koorts. Hierdoor is het moeilijker te herkennen. Een chronische nierbekkenontsteking wordt dan ook vaak pas ontdekt bij een routineonderzoek.

Mogelijke verschijnselen zijn:

1. Zwak en vermoeid voelen;
2. Hoofdpijn;
3. Zo nu en dan lichte buikpijn;
4. Moeite met plassen;
5. Afwisselend koorts;
6. Veel dorst (als gevolg van een hoog ureumgehalte in het bloed).

Symptomen nierbekkenontsteking bij kleine kinderen en baby’s

Baby’s jonger dan 3 à 4 maanden hebben bij een nierbekkenontsteking vaak heel andere symptomen dan volwassenen. De meest voorkomende verschijnselen zijn koorts, veel spugen, huilen en problemen met voeden. Af en toe wil de baby niet drinken en is het stilletjes. Er kan ook een groeiachterstand ontstaan.

Hoe ouder kinderen worden, hoe meer de symptomen van een nierbekkenontsteking gaan lijken op de ‘volwassen’ symptomen. Zo zullen kinderen koorts hebben en klagen over pijn bij het plassen.
Mogelijk hebben ze ook buikpijn. Daarnaast plassen ze steeds maar kleine beetjes en kan hun urine troebel zijn en onaangenaam ruiken.

Hoe wordt een nierbekkenontsteking vastgesteld?

Als u aan de hand van de bovenstaande symptomen vermoedt dat u of uw kind een nierbekkenontsteking heeft, dient u contact op te nemen met uw huisarts. Een onbehandelde nierbekkenontsteking kan de nieren immers permanent en ernstig beschadigen. Wanneer de nieren slecht functioneren (nierinsufficiëntie) filteren zij de afbraakproducten van de stofwisseling niet goed meer uit het bloed. Hierdoor hopen deze zich hier op en kunnen ze in eerste instantie klachten veroorzaken zoals jeuk, misselijkheid en braken, maar ook benauwdheid en epilepsie. Des te erger de nierfunctiestoornis is, des te ernstiger de complicaties worden. Deze lopen van een hoge bloeddruk, versnelde hartslag en vochtophoping in heel het lichaam (oedeem) tot een levensbedreigende lage bloeddruk en hartfalen.

Onderzoek

Een nierbekkenontsteking kan met een bloed- en urineonderzoek worden aangetoond. Bloed onderzoek wordt gedaan om na te gaan of het aantal witte bloedcellen verhoogd is. Dit is onder meer het geval wanneer er een infectie in het lichaam zit. Urineonderzoek geeft informatie over welke bacterie de boosdoener is, maar ook over het functioneren van de nieren. Mogelijk wordt aanvullend een echo of röntgenfoto van de nieren gemaakt. Op deze beelden kan de arts zien of de urinewegen (gedeeltelijk) verstopt zijn.

De behandeling van een nierbekkenontsteking

De behandeling van een nierbekkenontsteking bestaat sowieso uit een antibioticakuur. Welk antibioticum wordt voorgeschreven hangt af van de oorzaak en bacterie die de nierbekkenontsteking veroorzaakt.

Duur & toediening antibioticakuur

Als u een antibioticakuur krijgt voorgeschreven, dient u deze altijd af te maken. Anders is het mogelijk dat niet alle bacteriën gedood zijn, waardoor de klachten terug kunnen komen en/of er een chronische nierbekkenontsteking ontstaat. Meestal duurt een antibioticakuur uit een orale behandeling (via de mond) van 14 dagen. Bij mannen kan de behandeling langer duren (tot wel 6 weken) omdat een nierbekkenontsteking bij hen vaak hardnekkiger is. Wanneer de patiënt hoge koorts heeft en erg ziek is kan ziekenhuisopname nodig zijn om de antibiotica via een infuus toe te dienen. Zo komt het medicijn direct in het bloed terecht.

Medicijnen tegen pijn, koorts en misselijkheid

Om pijn en koorts te bestrijden kunnen pijnstillers worden gebruikt. Meestal wordt er gestart met een milde optie. Als dit onvoldoende verlichting geeft kan er worden overgestapt naar een zwaardere behandeling.

Het behandelen van een verstopping

Als een nierbekkenontsteking het gevolg is van een verstopping of belemmering van de urinewegen kan een operatie nodig zijn om dit te verhelpen. Tot die tijd moet de urine tijdelijk kunstmatig
worden afgevoerd. Dit gebeurt middels een katheter die rechtstreeks op de blaas wordt aangesloten. Wanneer de nier verstopt is, kan het nodig zijn om een zogenoemde ‘nefrostomie drain’ in de nier in te brengen. Met behulp van dit slangetje kan de geïnfecteerde urine uit de nier worden afgevoerd.