Hoe kan ik een kankerpatiënt ondersteunen?

Ondersteuning voor een dierbare met kanker

Als het november is en mannen laten hun snor staan, dan kan dat maar één ding betekenen: Movember. Movember is een begrip geworden in Nederland en in veel andere landen. Wereldwijd worden fondsen geworven voor onderzoek naar de behandeling van prostaatkanker en teelbalkanker.

De diagnose

Meestal is het de huisarts of uroloog die de eerste tekenen van mogelijke prostaatkanker bij mannen vaststelt en de diagnose stelt. Over de tekenen en symptomen bij mannen wordt vaak veel minder gesproken dan bij vrouwen. Zo is er bijvoorbeeld geen programma voor preventief prostaatonderzoek bij mannen.

Een man moet gewoonlijk zelf om een zogenaamde PSA-test vragen, tenzij hij naar de huisarts gaat met de bekende symptomen, dat zou voor de arts reden moeten zijn voor verder onderzoek. Het is een goed idee om je partner, vriend of familielid aan te moedigen om een bloedtest aan te vragen, zeker bij klachten of als iemand in de familie prostaatkanker heeft.

Wanneer de diagnose kanker is gesteld, breekt er een zware periode aan. Voor zowel de kankerpatiënt als de naasten. Hoe kun je als familielied of dierbare de kankerpatiënt zo goed mogelijk ondersteunen?

1. Zorg dat je begrijpt hoe het behandelplan in elkaar zit.
2. Pas je planning aan de patiënt aan.
3. Iets eenvoudigs als een lift van en naar het ziekenhuis aanbieden kan al steun geven.
4. Neem de tijd om te begrijpen welke medicijnen gebruikt moeten worden en wat mogelijke bijwerkingen zijn.
5. Praat over hoe de behandeling gaat.
6. Stimuleer de ander om belangrijke vragen, gedachten en verhalen op te schrijven.
7. Praat met een hulpverlener die steun kan bieden en meer voor je kan betekenen dan je misschien denkt.
8. Praat over de dood. Dat is een belangrijk onderdeel van elk rouwproces.

Emotionele en fysieke behoeften

Zowel teelbalkanker als prostaatkanker raken de mannelijkheid, en je dierbare kan bang, verdrietig en boos zijn. Een positieve relatie met je dierbare is van het grootste belang om patiënten te helpen omgaan met de emotionele tol die deze ziektes eist.

Inzicht in de bijwerkingen van behandelingen

De bijwerkingen kunnen verschillen afhankelijk van de specifieke behandeling. Hieronder staan enkele bijwerkingen van de behandeling van teelbalkanker.

1. Bult op een testikel. Hoewel een dergelijke bult vaak pijnloos is, kan het wel oncomfortabel zijn.
2. Vergrote testikel.
3. Een gevoel van zwaarte of pijn in het scrotum (de balzak) of de onderbuik.
4. Zwelling van de borsten.
5. Pijn in de onderrug. Dit kan een teken zijn van teelbalkanker die is uitgezaaid naar de lymfeklieren.

Hieronder staan enkele bijwerkingen die kunnen optreden bij de behandeling van prostaatkanker.

1. Vaak plassen, vooral ‘s nachts.
2. Zwakke of onderbroken urinestraal.
3. Moeite met plassen of helemaal niet kunnen plassen.
4. Bepaalde behandelingen kunnen een psychologische impact hebben op patiënten.
5. Sommige patiënten kunnen gedrag vertonen dat niet strookt met hun natuurlijke aard.

Hoe de levensstijl van een persoon kan veranderen

Mannelijke kankerpatiënten worden vaak aangemoedigd om hun eetgewoonten aan te passen en gezonder te eten. Je kunt bijvoorbeeld helpen door samen te koken of iemand uit te nodigen voor een gezonde maaltijd. Ook praktische hulp zoals het doen van boodschappen kan veel betekenen.

Steungroepen voor kanker

In veel landen zijn er steungroepen voor kankerpatiënten. Deze groepen kunnen een grote steun zijn en bieden de kans om met lotgenoten te praten. Een praktische tip zou kunnen zijn om te kijken of er een steungroep in de buurt zit. Je kunt ook aanbieden om mee te gaan, ter ondersteuning. Ziekenhuizen blijven toezicht houden op de gezondheid van de patiënt en kunnen ook adviseren over zaken als gezinsplanning.

Steun voor jezelf als je iemand met kanker ondersteunt

Ook als je een verzorgende rol heeft, is het belangrijk om steun te zoeken. Maar al te vaak zijn verzorgers en naasten zo gericht op de patiënt, dat ze vergeten om voor zichzelf te zorgen. Zelfs als ze graag willen helpen, kan dit uiteindelijk een averechts effect hebben. Vraag vrienden en familie om hulp zodat zij je wat werk uit handen kunnen nemen. Lees hier meer over de mogelijkheden van hulp voor naasten.

Neem af en toe tijd voor jezelf zodat je je batterij weer op kunt laden, en probeer vooral niet het gevoel te hebben dat je faalt omdat je niet alles kunt doen. Een verzorger is ook maar gewoon een mens. Als de persoon voor wie je zorgt op een bepaald moment ook niet weet wat hij nodig heeft, dan kun je er altijd nog gewoon voor hem zijn. Dat kan al heel veel betekenen.

Hulp thuis

Er is veel praktische en emotionele hulp waar kankerpatiënten en hun naasten een beroep op kunnen doen. De aangeboden hulp varieert van hulp bij medicatie tot gezinshulp. Waar je rekening mee moet houden in gesprekken met een kankerpatiënt: praten is een hele belangrijke manier om steun te geven aan patiënten. Sommige mensen willen liever niet dat anderen weten dat ze kanker hebben, maar iedereen is uniek. In het algemeen is het goed om open te zijn over je gevoelens, maar houd daarbij wel rekening met de gevoelens van de patiënt.

Leven na kanker

Er is geen goede of slechte manier van leven als je kanker hebt gehad. Het is wel goed om te weten dat er verschillende organisaties zijn die je kunnen helpen om je leven weer op de rit te krijgen. Sommigen zullen zich meer moeten aanpassen dan anderen, en de een zal daar meer moeite mee hebben dan de ander. Praten met een psycholoog of hulpverlener kan je daarbij helpen.

Psychologische behandelingen

Een praktische en gerichte psychologische behandeling die tegenwoordig vaak wordt aangeboden is cognitieve gedragstherapie. Uit diverse onderzoeken is gebleken dat deze therapie de kwaliteit van leven van mensen met uiteenlopende chronische ziektes, en ook kanker, kan verbeteren. Ook mindfulness is een techniek om controle te krijgen over gedachten en gevoelens en om te gaan met de gevolgen van kanker. Veel mensen hebben hier baat bij. Diverse organisaties en praktijken bieden cursussen en trainingen aan.

Conclusie

Al met al kan Movember een goede aanleiding zijn om het gesprek aan te gaan over kanker, je eigen kanker of die van een dierbare. Hoe meer mensen het gesprek aangaan over deze ziekte en hoe meer taboes worden doorbroken, hoe beter het is. Het omgaan met het horen van de diagnose en de behandeling vraagt vaak om een enorme aanpassing van zowel patiënten als de mensen die hen omringen. Movember staat voor een eerste positieve stap op een lange weg, vaak richting herstel.

Bronnen: Movember.com, Onlinelibrary.wiley.com, Jeanninewalston.com, Cancer.gov, Urmc.rochester.edu