Is Margarine hetzelfde als plastic?

Eén van de grootste misvattingen binnen de moderne voedingsadviezen is dat Margarine als een gezond alternatief van roomboter gezien wordt. Was één van je goede voornemens deze zomer gezonder te eten en smeer je margarine in plaats van roomboter? Lees dan vooral even verder!

Wil je de aanleiding van dit artikel teruglezen; kijk dan hier; Goede en slechte vetten? Vet lastig!

Wat is het echt?
Om het goed uit te leggen eerst een stukje geschiedenis: Margarine is oorspronkelijk een vervanger voor boter die in 1869 is uitgevonden door de Franse scheikundige Hippolyte Mège-Mouriés, nadat Napoleon de Derde opdracht had gegeven een broodsmeersel te ontwikkelen dat zijn soldaten mee konden nemen in hun bepakking, zonder dat het snel bedierf.

Margarine bleek hiervoor prima geschikt doordat het, in tegenstelling tot boter, niet na verloop van tijd ging schiften en dus een lang houdbare bron van vetten voor de soldaten was. ( bron )

Verschil met boter
Boter is gemaakt van melk en margarine van oliën en vetten. De minder vette variant van boter heet halfvolle boter. De minder vette variant van margarine heet halvarine.
Boter bestaat voor ongeveer 80 tot 90 % uit melkvet, 16% uit water en nog zo’n 2% van boter bestaat uit een van melk afkomstige droge stof. Margarine bestaat voor ongeveer 80 tot 90% uit dierlijke of plantaardige vetten. Vaak is margarine plantaardig. Op het etiket zie je vaak van welke plant margarine gemaakt is. Bijvoorbeeld: zonnebloemmargarine. Vanaf 2014 moet bij de ingrediënten staan welke oliën en vetten gebruikt zijn. De fabrikant voegt zelf vitamine A en D aan margarine toe, in boter zitten die vitamines al van nature.

Hoe wordt het gemaakt?
In tegenstelling tot wat veel mensen denken is margarine doordat het gemaakt is van plantaardige oliën toch geen natuurproduct maar een bewerkt product wat bestaat uit veel toevoegingen.

Tijdens de bereiding van margarine wordt begonnen met gezonde onverzadigde vetzuren die van nature eigenlijk vloeibaar zijn. Een manier om ons boterhammetje ermee te kunnen smeren is om deze te harden. Bij het industrieel harden van vet wordt onverzadigd vet (olie) omgezet in verzadigd vet (gehard) waarbij de onverzadigde verbindingen verzadigd worden door middel van een chemisch proces, hydrogenering. De olie of het zachte vet krijgt zo een stevige, hardere structuur. Daardoor kan het gebruikt worden voor de bereiding van harde margarines, frituur- en bak- en braadvetten en voor het maken van gebak en koek en (gefrituurde) snacks.

Waarom zou het slecht zijn?
In het recente verleden bevatten zulke harde margarines en bak- en braadvetten door dit hardingsproces veel transvet en was dit de belangrijkste bron van transvet in de voeding.

Transvetten zijn erg schadelijk voor de gezondheid. Dit komt doordat ze de verhouding van goed en slecht ( HDL/LDL ) cholesterol verslechteren.

Gelukkig is door aanpassing van de techniek en gebruik van andere grondstoffen dit bij deze producten teruggebracht naar ongeveer 1%. Het blijft nog wel opletten want in frituurvet voor de horeca (fast food) en in bakkerijvetten voor het maken van koekjes en gebak kunnen nog steeds hogere gehaltes transvet voorkomen. ( bron ) Door zoveel mogelijk te kiezen voor vloeibaar of zacht vet en niet te veel koek, gebak en snacks te eten, beperk je de inname van transvet.

Onze conclusie:
Margarine i.p.v. boter? Mijn keus is het niet. Tegenwoordig zit er minder transvet in margarine, maar ik wil liever niet minder maar niets. (Biologische) roomboter is niet chemisch bewerkt en volkomen natuurlijk. Het enige “nadeel” van roomboter is het feit dat het naar verhouding twee keer zoveel verzadigde vetten bevat als margarine. Maar de inzichten over verzadigd vet zijn aan het verschuiven, ze worden niet meer verantwoordelijk geacht voor een verhoging van het risico op hart-en vaatziekten ( wikipedia ). Er is ook nog geen één onderzoek dat een causaal verband heeft gevonden tussen een verlaagd aantal hart- en vaatziekten en het eten van margarine. Al met al heeft (biologische) roomboter hier dus de voorkeur!

Je valt met je neus in de boter!
Extra tip: Wist je dat margarine ( ja ook die vloeibare ) niet erg geschikt is om in te bakken? Omdat veel plantaardige oliën bij verhitting schadelijke stoffen kunnen ontwikkelen, kun je hier beter niet in bakken. Gebruik daar het liefst kokosolie of rijstolie voor.

Heb jij nog tips voor een gezonde bak- of smeervariant?
Noem ze dan hier onder!

Bronnen: Voedingscentrum