Nieuwe Schijf van Vijf

Wat is er veranderd aan de Schijf van Vijf?

Op 22 maart 2016 presenteerde het Voedingscentrum de nieuwe Schijf van Vijf. Daarin zijn de richtlijnen van de Gezondheidsraad meegenomen, die afgelopen najaar uitkwamen. Je weet het vast nog wel: elke week peulvruchten eten bijvoorbeeld, maar juist minder bewerkt vlees en hooguit één glas alcohol per dag. Het Voedingscentrum heeft nu berekend wat je elke dag zou moeten eten om niet alleen de kans op chronische ziekten te verlagen, maar ook alle voedingsstoffen binnen te krijgen die je nodig hebt. Wat is er precies veranderd?

Meer ruimte voor je eigen invulling

In de oude Schijf Van Vijf zag je in elk vak foto’s staan van voedingsmiddelen. Vis bijvoorbeeld, of margarine. In de nieuwe Schijf van Vijf zijn die vervangen door veel illustraties langs de randen van de vakken. Het idee is dat je de vakken naar eigen keuzes invult en dat je dus gezond kunt eten op de manier die bij jou past.

Meer dan voorheen houdt de Schijf van Vijf rekening met verschillende eetpatronen en culturen, zoals vegetarisch, Marokkaans of koolhydraatarm. Zo kun je je eigen dagmenu samenstellen die passen bij jouw eetvoorkeur.

Richtlijnen voor eten buiten de Schijf

De nieuwe Schijf van Vijf kent geen middenweg. Een voedingsmiddel is óf wel Schijf-proof óf niet. Gelukkig is er ruimte om hier en daar te ‘zondigen’. Het Voedingscentrum geeft daar nu ook richtlijnen voor. Per dag kun je 3 tot 5 keer iets kleins nemen dat ‘niet-Schijf-van-Vijf-proof’ is. Bijvoorbeeld omdat er relatief veel zout of verzadigd vet in zit, of het relatief veel calorieën levert. Dat kan variëren van een koekje bij de koffie tot een plakje vleeswaar op brood of saus bij je groente. Het gaat dus niet alleen om extraatjes tussendoor, maar ook om ingrediënten en producten bij je maaltijden.

Maximaal drie keer in de week is er ruimte voor een product dat te veel calorieën of ongezonde voedingsstoffen levert om elke dag te eten. Voorbeelden zijn soep uit blik of zak of pizza, chips of een grote koek. Hieronder vallen ook voedingsmiddelen waarvoor betere keuzes in de Schijf van Vijf staan, zoals witte pasta en volvette kaas.

Meer plantaardig, minder dierlijk

Bij de richtlijnen van de Gezondheidsraad kreeg het advies om minder vlees te eten, en dan vooral minder bewerkt vlees zoals worst en vleeswaren, veel aandacht. Een meer plantaardig voedingspatroon is niet alleen beter voor jouw gezondheid, maar ook beter voor de aarde in het algemeen. Dat is goed terug te zien in de aanbevolen hoeveelheden:

1. Meer groente: de minimale aanbevolen hoeveelheid groente voor volwassenen is 250 gram per dag. Eerder was dat minstens 200 gram per dag (en dat was ook de richtlijn van de Gezondheidsraad). Deze hogere hoeveelheid helpt om voldoende voedingsstoffen, zoals vitamines en vezels, binnen te krijgen. Voor de meeste mensen in Nederland is dat meer dan tweemaal zoveel groente als ze gewend zijn. Om dat te halen, is het advies om ook tussendoor en bij de lunch groente te eten, in plaats van alleen bij de warme maaltijd.

1. Minder (rood) vlees: het advies is maximaal 500 gram vlees te eten per week, waarvan niet meer dan 300 gram rood vlees. Uitgaande van een portie van 100 gram vlees betekent dat dus zeker twee keer per week geen vlees eten. Ook is het beter vaker te kiezen voor kip en kalkoen in plaats van rundvlees en varkensvlees – en dan liefst onbewerkt. Bewerkte vleessoorten zoals hamburgers, rundervink, shoarma en worst, maar ook vleeswaren, staan niet in de Schijf van Vijf.

1. Meer noten en peulvruchten: nieuw is het advies om elke dag 25 gram noten te eten en wekelijks 135 gram peulvruchten. De Gezondheidsraad adviseerde ten minste 15 gram noten en wekelijks peulvruchten, zonder een hoeveelheid te noemen. Noten en peulvruchten staan in het eiwit-vak en kunnen dus vlees vervangen, net als eieren.

1. Eén keer per week vis: Met het oog op visvetzuren is het goed elke week vis te eten. Voorheen werd twee keer per week vis geadviseerd, maar één keer per week blijkt te volstaan. Kies dan bij voorkeur vette vis, zoals haring, zalm of makreel.

Wat blijft hetzelfde?

Wat onveranderd is, is het advies volop brood te eten: voor een volwassen vrouw 4 tot 5 boterhammen per dag tot 8 sneetjes voor een volwassen man. Dat komt doordat brood in Nederland de belangrijkste bron is van jodium, dat wordt toegevoegd aan broodzout. Daarnaast blijft de aanbeveling elke dag melk en melkproducten te nemen, oplopend tot 600 gram per dag voor 70-plussers, vooral vanwege de calcium. Voor graanproducten en aardappelen varieert de aanbevolen hoeveelheid van 3 tot 5 opscheplepels per dag. Het kleinste vak bestaat uit smeer- en bereidingsvetten. Daarbij hebben net als voorheen olie, margarine en halvarine de voorkeur.

Aanmoediging om gezonder te eten

Met de introductie van de nieuwe Schijf is het Voedingscentrum de campagne ‘Eet jij up-to-date’ gestart. Met de campagne wil het Voedingscentrum mensen aanmoedigen om kleine stappen te zetten naar een gezonder eetpatroon. Wie meedoet krijgt twee weken lang tips en trucs om zijn doel te bereiken. Ook kun je kiezen welke kleine stap het beste bij jou past.

Bronnen: Voedingscentrum.nl