Candida

Candida albicans is een gist en schimmel die van nature overal in en op het lichaam voorkomt, maar enkel bij veranderende omstandigheden uitgroeit tot een Candida-infectie. De meeste Candida schimmelinfecties zijn onschuldig en gaan vanzelf over. Wanneer de infectie niet overgaat of steeds terugkomt, wordt deze behandeld.

Wat is Candida?

Candida is een schimmelinfectie die veroorzaakt wordt door gistachtige schimmels. De meest voorkomende gist bij de mens is de Candida albicans. Deze gist voelt zich het meest prettig in een warme en vochtige omgeving. Candida albicans komt voor op de huid, in de huidplooien en op de slijmvliezen van de mond, slokdarm, darmen en geslachtsdelen.

Zoals hierboven vermeld veroorzaakt deze schimmel bij gezonde mensen normaal gesproken geen klachten. Door diverse factoren kan deze gist uitbreiden en draden gaan vormen. Vanaf dat moment spreekt men van een schimmelinfectie.

Wat zijn de oorzaken van Candida?

De algemene oorzaken voor Candida zijn:

• De pil zorgt voor schommelingen in de hormoonhuishouding. Dit lijkt van invloed te zijn op de groei van Candida.
• Door chemotherapie kan de weerstand verminderen en de kan de schimmel verspreiden.
• Ernstige aandoeningen die de weerstand verminderen zoals kanker, AIDS, of personen die een transplantatie hebben ondergaan.
• Een tekort aan vitamine B of ijzer.
• Diabetes.

De lokale oorzaken kunnen per Candida schimmelinfectie verschillen en lees je hieronder.

Welke vormen van Candida zijn er?

Een Candida schimmelinfectie kan zich op meerdere plekken van het lichaam ontwikkelen. Deze plaatsen zijn:

In de mond

Naast de algemene oorzaken kan de Candida schimmelinfectie veroorzaakt worden door inhalatie van medicatie, intubatie tijdens operaties, door schuren van een slecht passend kunstgebit, roken en een droge mond door medicijnen.

De slokdarm

Een Candida schimmelinfectie van de slokdarm kan naast de algemene oorzaken komen door inhalatie van medicatie (corticosteroïden bij astma), intubatie tijdens operaties en roken.

De vagina

Hormoonschommelingen bij zwangerschap en het gebruik van de pil kan een Candida schimmelinfectie geven. Ook een verstoorde zuurgraad door zeep kan Candida veroorzaken.

De penis

Een Candida schimmelinfectie van de penis komt niet vaak voor, maar kan veroorzaakt worden door een te strakke voorhuid of door overdracht van een partner die Candida heeft. Candida valt niet onder de SOA’s (seksueel overdraagbare aandoeningen), maar kan wel overgedragen worden.

De huid en huidplooien

Candida van de huid en huidplooien kan voorkomen wanneer de huid geïrriteerd of beschadigd raakt door bijvoorbeeld te veel zeepgebruik of het schuren van kledij. Een Candida schimmel houdt van warme en vochtige plekken zoals de huidplooien. Mensen met overgewicht hebben er daarom vaker last van.

De tepels

Tijdens borstvoeding is de tepel een warme en vochtige plek waar Candida makkelijk kan ontstaan. Bij borstvoeding is de kans groot dat de tepel tijdens het voeden beschadigd raakt, terwijl het vochtige mondje van de baby op zich ook een risicofactor is. Ook de baby kan Candida (spruw) krijgen. Hormonale schommelingen bij de zwangerschap en na de bevalling kunnen ook meespelen bij het ontstaan van Candida.

De nagels en de randen van de nagels

Vermoedelijk raakt bij Candida van de nagels en de nagelrand eerst de huid besmet met Candida. Bij kalknagels zijn publieke ruimtes als zwembaden een risico factor. De nagelriem kan beschadigd raken, door veel water (verweking), nagelbijten en pulken aan velletjes. De Candida kan hierdoor makkelijk binnendringen en een infectie veroorzaken.

Gegeneraliseerde Candida

In zeldzame gevallen komt Candida in het bloed terecht. Deze vorm komt voor bij mensen met een sterk verminderde weerstand.

Hoe kan je Candida herkennen?

Een Candida schimmelinfectie herken je aan de klachten die afhankelijk zijn van de plek waar Candida zich bevindt. Deze zijn:

In de mond (spruw):

• Witte stippen die grotere plekken (plaques) kunnen vormen die grijs of gelig kunnen kleuren
• Pijnlijke plekken
• Gezwollen plekken als het kunstgebit de oorzaak is
• Pijn bij het slikken

De slokdarm:

• Moeite met slikken (de voornaamste klacht) van zowel vast voedsel als vloeibaar, ook van water of speeksel
• Pijn in de buurt van het borstbeen die kan uitstralen naar de rug of schouderbladen
• Vaak witgele aanslag in de mondholte en op de tong

De vagina:

• Vaginale jeuk, soms ook aan de schaamlippen
• Witte, niet sterk ruikende, soms brokkelige afscheiding
• Soms rood, gezwollen en pijnlijk slijmvlies van de vagina
• Soms branderig of pijnlijk gevoel bij plassen of bij gemeenschap

De penis:

• Jeuk aan de penis
• Roodheid van de voorhuid, wellicht opgezwollen aan de binnenkant
• Rode eikel
• Pijn bij het plassen
• Pijn bij gemeenschap

De huid

• Rode plekken met schilfers aan de randen
• Ringworm
• Jeuk, branderig gevoel
• Eventueel puistjes en blaasjes

De nagels:

• Dikke nagels, brokkelig en geel

De nagelrand (paronychia):

• De huid is aan weerskanten van de nagel rood, pijnlijk en opgezet

De mondhoeken (perlèche of scheurmond geheten):

• Scheurtjes, die pijnlijk zijn en kunnen jeuken

De tepels bij borstvoeding:

• Rood en/of pijnlijke tepels met een branderig gevoel
• Beschadigingen of kloven aan de tepel
• Witte stippen in de huidplooien van de tepel
• Ernstige jeuk van de tepels
• De huid van de tepel en tepelhof wordt glad en is gespannen
• Hevige stekende pijn in de borst tijdens en na de borstvoeding, dit kan met uitstraling naar schouders en rug gepaard gaan

Gegeneraliseerd:

• Ernstig ziek zijn en hoge koorts

Kan ik zelf iets doen tegen Candida?

Een goede hygiëne en gezonde leefstijl kan helpen om een Candida schimmelinfectie te bestrijden.

• Gebruik echter geen zeep.
• Dep op de plekken waar je Candida hebt de huid droog en hou de plekken zoveel mogelijk droog.
• Zorg voor een goede mondhygiëne bij Candida van de mond, mondhoeken en slokdarm.
• Vermijd bij Candida van de slokdarm erg hete drank en voeding, zure producten, scherpe kruiden en alcohol.
• Bij vaginale Candida kan vaginale gemeenschap pijnlijk zijn, je kunt eventueel een neutraal glijmiddel gebruiken. Vermijd vaginale gemeenschap wanneer het slijmvlies nog heel droog en pijnlijk is.
• Probeer bij Candida aan de handen, tussen de vinger of nagelriem niet te lang met de handen in het water te blijven en trek handschoenen aan bij het schoonmaken. Hou deze echter ook niet te lang aan, want ze kunnen de huid door transpiratie juist weer vochtig en week maken.
• Bij Candida aan de voeten is het raadzaam in zwembaden om slippers aan te trekken in zwembaden.
• Draag goed ventilerende schoenen en iedere dag schone sokken.
• Droog je sportschoenen goed na sporten.
• Draag bij Candida van de huid kleding die luchtig is, het liefst van katoen.

Voor alle vormen van Candida geldt: probeer je weerstand te verhogen door gezond te leven met een gevarieerde voeding, door niet te roken en weinig of geen alcohol te consumeren. Drink veel water. Vermijd stress, zorg voor voldoende nachtrust, beweeg regelmatig en zorg voor voldoende ontspanning.

Medicatie en behandeling

Een Candida-infectie kan vanzelf overgaan. De arts zal eventueel je huidige medicijngebruik zoals antibiotica, corticosteroïden, de pil, en medicijnen die als bijwerking hebben dat ze de speekselproductie verminderen, kunnen aanpassen, stoppen of veranderen. Doe dit nooit uit eigen initiatief.

Bij inhalatie van medicijnen (corticosteroïden) kun je na het inhaleren de mond en keelholte spoelen met water. Reinig regelmatig een eventuele gebitsprothese. Gaat de Candida-infectie niet over of komt ze terug dan zal de arts meestal antischimmelmedicijnen voorschrijven.

Medicijnen

De keuze uit de medicijnen is afhankelijk van de plek. Er kan gekozen worden voor een antischimmelmedicijn als gel, zalf, suspensie, crème, poeder, ovule of pil. Een antischimmelmedicijn doodt de schimmelcellen, of voorkomt dat de schimmelcellen groeien en zich reproduceren. Werken de antischimmelmedicijnen niet dan kan er antibiotica worden voorgeschreven. Soms wordt er een combinatie van medicijnen gegeven.

Antischimmelmedicijnen die bij Candida gebruikt worden in verschillende vormen zijn:

• Miconazol
• Clotrimazol
• Butoconazol
• Fluconazol
• Itraconazol
• Clotrimazol
• Butoconazol

Miconazol, maar ook de andere stoffen die tot dezelfde groep behoren, versterkt het effect van antistollingsmiddelen. Het sterkst is dit bij de vaginale toepassing. Bij voorkeur wordt dit medicijn niet gebruikt wanneer je al antistollingsmiddelen gebruikt.

Andere antischimmelmedicijnen die bij Candida ingezet kunnen worden zijn:

• Nystatine
• Amfotericine B
• Griseofulvine suspensie FNA

Soms wordt er hydrocortison toegevoegd aan een crème of zalf. Dit heeft een ontstekingsremmende werking en helpt tegen de jeuk.

Ook kan voor op de huid benzoëzuur- of salicylzuurcrème of zalf gebruikt worden.

• Bij vaginale Candida kan gekozen worden voor een schimmeldodende vaginale crème, vaginale tabletten of vaginale zetpillen (ovules). De crèmes kunnen bij jeuk aan de schaamlippen, ook op de schaamlippen worden gesmeerd.
• Bij Candida van de huidplooien, penis en tepels wordt meestal voor een crème of zalf gekozen.
• Voor Candida van de nagels heeft het gebruik van crème niet veel zin, want het product trekt niet goed in, in de vaak dikke nagels. Er wordt eerder gekozen voor medicijnen, die geslikt moeten worden. Er bestaan wel schimmeldodende nagellakken waarvan de behandeling zeker 7 tot 12 maanden duurt.
• Bij de randen van de nagels kan een schimmeldodende zalf of crème op de nagelranden worden aangebracht. Echter, bij hardnekkige schimmelinfecties is het soms nodig langdurig antischimmelmedicijnen of antibiotica te slikken.
• Bij Candida van de mondhoeken kan ook eerst een zinkoxydesmeersel gegeven worden om de mondhoeken in te drogen en te beschermen; of een zinkoxydesmeersel in combinatie met een ander middel.
• Bij spruw en voor de nagelranden kan, als niets anders helpt, methylrosaniline, een soort kleurstof, aangebracht worden met een wattenstaafje. Omdat dit een donkerpaarse verkleuring van de huid kan geven en het ook kan afgeven op kleding, is er enige terughoudendheid om het te gebruiken.

Houdt een Candida-infectie ondanks medicijnen aan of komt ze regelmatig terug dan kan de arts de Candida onderzoeken om te kijken waar de Candida wel op reageert.

Bijkomende risico’s en bijwerkingen

Candida is niet besmettelijk, maar we zien wel dat bij een vaginale Candida soms ook de partner een Candida heeft. Bij een genitale Candida kunnen ook gevoelens van schaamte opspelen. Praat hierover met je huisarts. Een baby kan spruw krijgen van de Candida aan de tepel van de moeder; dit kan ook andersom. Ook kan de moeder Candida aan haar baby geven tijdens de bevalling.

Heb je vragen over de Candida? Dokteronline.com kan je helpen. Op onze website kan je een consult regelen met een geregistreerde EU-arts, die je verder kan begeleiden en zo nodig de juiste behandeling zal voorschrijven.