Slaapstoornissen

We slapen een derde van ons leven

We brengen bijna een derde van ons leven slapend door*. Tijdens het slapen krijgt uw lichaam rust en herstelt het zich, zodat u de volgende ochtend uitgerust en fris kunt beginnen aan een nieuwe dag. Slecht of onrustig slapen is een probleem dat grote gevolgen kan hebben voor uw fysieke, mentale en emotionele gesteldheid, en zelfs voor uw sociale leven.

Er is relatief weinig medisch wetenschappelijk onderzoek gedaan naar slaapstoornissen, hoewel er al sinds de jaren zeventig van de vorige eeuw meer aandacht is voor en inzicht is in slaapproblemen en de gevolgen daarvan. We zullen ze hier kort bespreken.

Dyssomnieën en parasomnieën

Slaapstoornissen kunnen worden onderverdeeld in twee groepen:

1. Bij dyssomnieën gaat het om stoornissen die te maken hebben met in slaap vallen en wakker worden.
2. Bij parasomnieën gaat het om slaapstoornissen die de slaap verstoren.

Bij parasomnieën doen zich tijdens de slaap ongewenste verschijnselen en/of gedragingen voor zoals nachtmerries, slaapwandelen, bedplassen en tandenknarsen. Deze stoornissen worden meestal behandeld met behulp van gedragsaanpassingen om het probleem te beheersen en onder controle te krijgen.

Dyssomnieën zijn complexer. Ze kunnen verder worden onderverdeeld in drie verschillende soorten stoornissen:

1. Intrinsieke (van binnenuit), zoals slaapapneu;
2. Extrinsieke (van buitenaf), zoals slechte slaapgewoonten;
3. Verstoorde biologische klok, zoals vertraagde of vervroegde slaapfase syndroom (DSPH of ASPH).

Slaapapneu

Slaapapneu is een veel voorkomende slaapstoornis. Patiënten krijgen hierdoor slaaptekort en zijn overdag moe en kunnen zich moeilijk concentreren. Ze hebben op de langere termijn ook een grotere kans op hoge bloeddruk, diabetes, hartziekten en beroerten. Iedereen kan hier op elke leeftijd last van krijgen, maar de typische patiënt is een man met overgewicht.

Slaapapneu wordt veroorzaakt door een vernauwde luchtweg die geblokkeerd wordt doordat de spieren ontspannen tijdens de slaap. Kooldioxide wordt opgehoopt en door het gebrek aan zuurstof ontwaakt u telkens even tijdens uw slaap. Meestal merkt u niets van de onderbreking van de slaap. In tegenstelling tot wat vaak wordt geloofd, is snurken niet direct gerelateerd aan slaapapneu.

Bij een vermoeden van slaapapneu wordt een slaaponderzoek gedaan. Als de ademhaling tijdens het slapen meer dan 5 keer per uur stopt is er sprake van licht slaapapneu, in ernstige gevallen kan de ademhaling wel 30 keer per uur stoppen.

Als de diagnose is gesteld, volgt vaak behandeling met een CPAP-masker (Continuous Positive Airway Pressure). De CPAP blaast lucht in de luchtpijp via de mond en/of neus. Het masker wordt ‘s nachts gedragen en zorgt dat de luchtwegen open blijven en zuurstof krijgen. Alternatieve behandelingen zijn snurkbeugels en operatieve ingrepen om meer ruimte in de neus en keel te creëren.

Restless Legs Syndroom

Het Restless Legs Syndroom (RLS) is een slaapstoornis omdat het ‘moeten bewegen van de benen’ zorgt voor problemen met inslapen en doorslapen. Aangezien er vaak een onderliggende medische oorzaak is, zoals ijzertekort, vitamine B12-tekort, nierfalen of bijwerking van bepaalde medicijnen, is het belangrijk om een arts te raadplegen voor een medische beoordeling.

Slapeloosheid

Slapeloosheid is een andere veel voorkomende stoornis. Er zijn drie vormen van slapeloosheid te onderscheiden: moeilijk in slaap vallen, vaak wakker worden en te vroeg wakker worden. Vaak heeft de slapeloosheid een psychische oorzaak, zoals angsten of een depressie. Ook stress en bepaalde medicijnen kunnen tot slapeloosheid leiden. Daarom is het belangrijk dat mensen die te maken hebben met slapeloosheid een arts raadplegen om de juiste diagnose te stellen en te bepalen wat de meest geschikte behandeling is voor een goede nachtrust.

Slechte slaapgewoonten zijn ook een veel voorkomend probleem. Probeer deze af te leren en uzelf goede slaapgewoonten aan te wennen. Enkele tips: vermijd alcohol en cafeïne laat op de avond, ga niet achter een scherm zitten net voor u gaat slapen en zorg dat uw slaapkamer rustig en donker is, zodat u gemakkelijker in slaap valt.

Verstoorde biologische klok

Tot slot is er de verstoorde biologische klok die tot slaapstoornissen kan leiden als het 24-uursritme van het lichaam niet aansluit op dagelijkse bezigheden zoals werk of school. Dit heeft vaak een genetische oorzaak. Chronische verstoringen zijn het vervroegde slaapfase syndroom (ASPS), waarbij u heel vroeg in slaap valt en ook heel vroeg wakker wordt, en het vertraagde slaapfase syndroom (DSPS), waarbij u heel laat in slaap valt en ook heel laat wakker wordt. Een jetlag, bijvoorbeeld door een lange reis met het vliegtuig, is een tijdelijke verstoring van de biologische klok. De behandeling is niet eenvoudig, aangezien het om een biologisch ritme gaat, maar het toedienen van melatonine op gezette tijden en/of lichttherapie kunnen de biologische klok enigszins aanpassen. Hierbij is voorzichtigheid geboden: toediening van melatonine kan bij sommige mensen juist slaapstoornissen veroorzaken.

*De vaak aanbevolen 8 uur slaap geldt niet voor iedereen. De behoefte aan slaap verschilt van mens tot mens. Sommigen hebben wel 10 uur slaap nodig om zich weer fit en energiek te voelen. Anderen hebben genoeg aan 4 tot 5 uur slaap.