Stop met piekeren

Slapeloze nachten

Je ligt in bed en al je dagelijkse bezigheden en zorgen blijven voorbij komen. Je kunt het niet loslaten en het kost je een slapeloze nacht. Herken je dit? Iedereen zit weleens in een piekermodus, want hoe goed we de touwtjes ook in handen denken te hebben, we maken ons allemaal weleens zorgen. We kunnen piekeren over grote of kleine problemen, over het verleden of de toekomst en zelfs over het piekeren zelf.

Waarom piekeren we?

Piekeren komt voort uit de behoefte om problemen op te lossen of te voorkomen. Piekeren wordt nogal eens vergeleken met denken, maar er is een groot verschil. Piekeren is het eindeloos herhalen van dezelfde gedachten. Piekergedachten leiden vaak niet tot een oplossing, omdat je eindeloos blijft hangen in dezelfde gedachten, die je niet meer kunt controleren en stoppen.

Denken leidt tot een eindpunt en mogelijk tot oplossingen of overwegingen voor een probleem. Hierdoor kan iemand actie ondernemen. Piekeren leidt tot niets, wellicht alleen tot het voorbereiden van de actie om een probleem aan te pakken.

Nadelen van piekeren

Piekeren kost tegelijkertijd veel tijd en energie en is slecht voor je gezondheid. Wanneer je bijvoorbeeld piekert over de toekomst en je elke keer afvraagt “wat als…?” dan kan dit leiden tot angst. Angst kan onder andere leiden tot vermoeidheid en lusteloosheid. Wanneer je piekert over gebeurtenissen uit het verleden, dan kan dit leiden tot het blijven ophalen van negatieve herinneringen die gevoelens van bijvoorbeeld boosheid en depressie kunnen veroorzaken. Hierdoor kan onder andere je concentratievermogen aangetast worden.

Kortom, veel piekeren kan leiden uitputting. Maar kan piekeren ook productief en positief zijn? En hoe wordt je piekervrij?

Hoe word je piekervrij?

Zijn je problemen terecht?

Om gepieker tegen te gaan, moet je allereerst proactief worden. Vraag jezelf af of je gepieker over een probleem gaat wat je per direct of op korte termijn kunt aanpakken. Wanneer je jezelf dit vroegtijdig afvraagt, kun je voorkomen dat je jezelf van alles gaat wijsmaken.

Denk bijvoorbeeld aan het creëren van allerlei gedachten die berusten op “wat als…?” scenario’s. Je kunt ook de volgende oefening eens doen om te kijken in hoeverre je zorgen over mogelijke problemen terecht zijn:

1. Stel een lijst op van alle zaken die in de komende week zouden kunnen gebeuren met betrekking tot de zaken waarover je piekert.
2. Neem na een week je eerdere piekergedachten en overpeinzingen erbij en bekijk wat er echt is gebeurd.
3. Hoeveel van je zorgen zijn daadwerkelijk uitgekomen?

Onderneem actie

Wanneer je constateert dat je iets kunt doen aan je problemen en zorgen, onderneem dan actie! Problemen die leiden tot piekeren, zijn vaak het gevolg van zaken die je voor jezelf uitstelt, laat verslonzen of waar je nooit aan toe gekomen bent. Denk hierbij bijvoorbeeld aan werk waar je niet aan toe komt, telefoontjes die je nog niet hebt kunnen afhandelen, rekeningen die je nog niet hebt kunnen betalen en afspraken die je nog niet hebt kunnen maken. Realiseer je dat vermijdingsgedrag piekeren verergert, dus onderneem actie waar je kunt.

Vervang negatief voor positief

Piekeren kan leiden tot ‘doemdenken’ oftewel ‘catastrofedenken’. Belangrijk is het dan om negatieve gedachten te gaan vervangen voor positieve gedachten. Probeer elke keer wanneer je een negatieve gedachte hebt, je best te doen om jezelf de meest positieve en optimale uitkomst voor te stellen. Dus in plaats van een negatief scenario, bedenk je een positief scenario. Door je te gaan richten op positieve gedachten en hiervoor de tijd te nemen, beperk je je negatieve gedachten en piekertijd.

In de cognitieve therapie wordt er gewerkt met de RET, oftewel de Rationele Effectiviteit Training. Deze methode geeft je inzicht in je onproductieve emoties en gedachten. Het uitgangspunt van deze methode is, dat de manier van denken en fantaseren bepaalt hoe je je uiteindelijk voelt, opstelt en gedraagt. Denk jij baat te hebben bij een Rationele Effectiviteit Training? Zoek dan naar een professionele cognitieve gedragstherapeut bij jou in de omgeving.

Wat geeft jou een goed gevoel?

In het dagelijks leven is het van belang om met regelmaat positieve emoties te ervaren. Positieve emoties veranderen onze visie op het leven en dragen bij aan onze creativiteit bij het bedenken van oplossingen voor problemen. Het is dus belangrijk om voor jezelf situaties of momenten te creëren die positieve emoties opleveren.

Wat geeft jou een goed gevoel? Het kan van alles zijn, van een wandeling met de hond tot het drinken van een kopje thee in de tuin. Probeer dagelijks een dergelijk moment voor jezelf te creëren. Dit geeft je niet alleen een goed gevoel, maar kan ook het gevoel van controle vergroten. Wacht niet tot het moment dat je weer piekert, want dan zul je ervaren dat het moeilijk is om jezelf te motiveren om actie te ondernemen.

Richt je op het nu

We kennen allemaal wel eens een moment waarover we geen controle kunnen uitoefenen en waarin we machteloos staan. Je moet bijvoorbeeld over 10 minuten aanwezig zijn op je werk voor die belangrijke vergadering, maar er is een ongeval gebeurd en nu sta je vast in het verkeer. Je kunt niets doen aan de verkeerschaos en je weet dat je te laat gaat komen. Nu kun je je druk gaan maken over het drukke verkeer of je leert jezelf om je over te geven aan het moment.

Haal diep adem, leun achterover en bekijk alles om je heen eens rustig. Dit leert je om je aandacht terug te brengen naar het nu. Ga ook eens regelmatig filosoferen met bijvoorbeeld je vriend(in), een collega, een coach of alleen. Door meer in het moment te gaan leven, te ontspannen en jezelf te trainen rationeel te denken, zul je leren om effectiever te worden en meer ontspannen in het leven te staan.

Kortom, als je merkt dat je gaat piekeren, onderneem dan actie waar dat mogelijk is. En om je hoofd helder te houden, adviseer ik om bovenstaande regelmatig en zo vaak mogelijk te oefenen.

Dit blogartikel wil ik graag afsluiten met een uitspraak van Peter Darbo: ‘Stel niet uit tot morgen, dan slaap je zonder zorgen’.

Bronnen: http://www3.psy.vu.nl/, https://piekervrij.wordpress.com/