Menopauze

Een hele overgang…

De overgang is zowel lichamelijk als geestelijk een hele overgang… In deze levensfase begint voor een vrouw immers het einde van haar vruchtbare jaren.

Maar wat is de overgang nu precies? Vaak wordt gedacht dat dit hetzelfde is als de menopauze. Ten onrechte. De menopauze is namelijk de laatste menstruatie van een vrouw. De overgang, ofwel het climacterium, periode waarin een vrouw onvruchtbaar wordt, speelt zich hier rondom heen af. Het is de periode waarin het vrouwelijk lichaam een nieuw hormonale balans moet vinden. Dit proces gaat gepaard met hormonale schommelingen die, net zoals de klachten die hiermee gepaard gaan, een aantal jaren kunnen duren. Het merendeel, maar niet alle vrouwen, krijgt last van overgangsverschijnselen zoals opvliegers en nachtelijk zweten.

Wanneer de overgang begint?

De leeftijd waarop een vrouw in de overgang gaat, verschilt per persoon. De meeste Westerse vrouwen menstrueren voor het laatst tussen hun 40ste en 60ste jaar. De gemiddelde leeftijd van de menopauze is 51 jaar. Ook de duur van de overgang is bij iedere vrouw anders. Globaal genomen begint deze vijf jaar voor de menopauze en duurt tot twee à drie jaar daarna.

Wat gebeurt er tijdens de overgang?

Om te begrijpen wat er tijdens de overgang gebeurt, gaan we terug naar het begin van een vrouwenleven:

Iedere vrouw komt op de wereld met een voorraad van miljoenen eicellen. Deze zijn opgeslagen in haar eierstokken. Het merendeel van de eicellen komt echter nooit tot rijping. Dit gebeurt maar bij 300-400 eicellen. Dit proces begint in de pubertijd, om precies te zijn: vanaf de eerste menstruatie. In een complex samenspel tussen het follikel-stimulerend hormoon, het luteïniserend hormoon, oestrogeen en progesteron vindt iedere maand de rijping van een eicel, de eisprong (ovulatie) en de opbouw van het baarmoederslijmvlies plaats. Als een eitje niet wordt bevrucht, wordt dit samen met het opgebouwde baarmoederslijmvlies tijdens de menstruatie afgestoten en begint het proces weer opnieuw. Het is belangrijk om te weten dat de eierstokken de hormonen oestrogeen en progesteron aanmaken.

In 3 fasen door de overgang

De overgang begint wanneer de voorraad eicellen zodanig is afgenomen, dat de eierstokken minder oestrogeen en progesteron gaan produceren. Hierdoor krijgt je lichaam steeds meer moeite om eitjes te laten rijpen en raakt ook de opbouw van het baarmoederslijmvlies ontregelt. Deze fase van de overgang wordt de ‘pre-menopauze’ genoemd.

Geleidelijk aan stopt de aanmaak van oestrogeen en progesteron door de eierstokken helemaal en hiermee ook de opbouw van het baarmoederslijmvlies. De laatste dag van de laatste menstruatie is de menopauze.

Hierna begint de derde fase van de overgang, ook wel: de ‘post-menopauze’. In deze periode moet het lichaam nog steeds wennen aan de nieuwe hormoonspiegels. Hierdoor kunnen er nog steeds overgangsklachten zijn. Ze verdwijnen pas wanneer het lichaam een nieuw hormonaal evenwicht heeft gevonden.

Welke verschijnselen horen bij de overgang?

Als je in de overgang zit, kan je zowel lichamelijke-, als geestelijke klachten krijgen. Als je geluk hebt, heb je weinig of zelfs geen last van overgangsverschijnselen. Er zijn echter ook vrouwen die er zoveel op hun bord krijgen, dat het hun dagelijkse leven flink verstoord.

Lichamelijke klachten

De eerste tekenen van de overgang zijn meestal veranderingen in de menstruatie en/of de menstruatiecycli. Deze herken je aan de volgende verschijnselen:

• De menstruatiecyclus wordt onregelmatig: de periode tussen twee menstruaties in wordt langer en/of korter;
• Je menstruatie duurt langer en/of korter;
• Het bloedverlies tijdens de menstruatie wordt meer of juist minder;
• Menstruatieklachten zoals buikpijn of rugpijn kunnen verergeren of verminderen.
• Andere lichamelijke verschijnselen van de overgang zijn;
• Opvliegers: ofwel korte, hevige warmteaanvallen die gepaard kunnen gaan met een rood gezicht/ rode hals, een koortsig gevoel en zweetaanvallen;
• Nachtelijk transpireren;
• Gespannen borsten;
• Plasklachten;
• Vaginale droogheid, waardoor vrijen pijn kan doen;
• Terugkerende vaginale schimmelinfecties;
• Blaasontsteking;
• Pijnlijke eisprong;
• Vermoeidheid/ futloosheid;
• Slecht in,- of doorslapen;
• Gewichtstoename;
• Hartkloppingen.

Geestelijke klachten

Helaas worden geestelijke overgangsklachten nog veel te vaak naar het rijk der fabelen verwezen. Onderzoek heeft aangetoond dat dit ten onrechte gebeurt. Het blijkt dat schommelingen in het hormoon oestrogeen ook schommelingen veroorzaakt in de aanmaak van serotonine. Omdat deze stof een belangrijke rol speelt in de stemming waarin een mens verkeert, kunnen schommelingen in serotoninelevels stemmingswisselingen of andere psychische verschijnselen tot gevolg hebben.

Geestelijke klachten die door vrouwen in de overgang worden ervaren zijn onder andere:

• Stemmingswisselingen;
• Prikkelbaarheid;
• Onzekerheid;
• Nervositeit;
• Bezorgdheid;
• Woede;
• Verwardheid;
• Vergeetachtigheid;
• Depressiviteit.

Wat te doen tegen klachten door de overgang?

Als de overgang klachten bij je veroorzaakt, kan jezelf wat doen om deze te verlichten. Sommige vrouwen hebben echter zoveel last van hormoonschommelingen dat zij medicijnen kunnen gebruiken om een tekort aan oestrogeen en/ of progesteron aan te vullen.

Zelfhulp bij:

Menstruatieklachten

Een goede conditie is belangrijk, zeker bij veel bloedverlies door heftigere en/of frequentere menstruaties als gevolg van de overgang. Let er in dit geval op dat je:

• Gezond en ijzerrijk eet. Voorbeelden van voedingsmiddelen met veel ijzer zijn: volkerenproducten, vlees, bladgroenten en gedroogde vruchten;
• Een half uur per dag actief beweegt. Denk hierbij bijvoorbeeld aan fietsen, wandelen, zwemmen of joggen;
• Voldoende slaapt.

Opvliegers

• Draag vochtdoorlatende en –absorberende kleding. Wol, katoen en zijde zijn hier voorbeelden van;
• Slaap niet onder een synthetisch dekbed, maar onder katoenen,- of wollen beddengoed;
• Wees voorzichtig met warme dranken, alcohol en gekruid eten. Deze producten kunnen immers opvliegers uitlokken.

Vaginale droogheid

Als de overgang vaginale droogte bij je veroorzaakt, is het in eerste instantie belangrijk dat je dit met je partner bespreekt. En de volgende tips kunnen ook helpen:

• Neem ruim de tijd voor het voorspel. Bij veel vrouwen in de overgang is er gewoon meer tijd nodig om vochtig te worden;
• Geeft duidelijk aan wanneer je pijn heeft, zodat je partner hier rekening mee kan houden. Op deze manier voorkomt je tevens dat je bang wordt voor pijn tijdens het vrijen, waardoor je mogelijk je bekkenbodemspieren gaat aanspannen. Dit kan namelijk weer extra pijnklachten geven;
• Maak gebruik van een glijmiddel.

Is er nog iets positiefs aan de overgang?

Dat is misschien moeilijk te geloven als je het allemaal leest. Nu hebben we alles opgeschreven wat niet wil zeggen dat je daar ook allemaal last van krijgt. Je bent sowieso niet alleen. Bespreek het met andere vrouwen. Herkenning kan verlichten; gedeelde smart is halve smart. Maar bespreek het ook met je arts. Er zijn medicijnen en/ of hormonen die er voor kunnen zorgen dat je eventuele klachten verminderen en je je weer meer jezelf voelt.

Daarbij, het moment dat je hormoonhuishouding weer in balans is, komt. En daarmee ook vaak de rust.