Wat is een verslaving?

Verslaving: een chronische ziekte?

Veel mensen gebruiken af en toe alcohol of drugs, maar lang niet iedereen raakt er aan verslaafd. Pas als je de controle over het gebruik verliest is er sprake van een verslaving. Je bent dan geestelijk en/of lichamelijk afhankelijk van het genotsmiddel. Een verslaving wordt steeds meer gezien als een chronische ziekte.

Wanneer ben je verslaafd?

Er is sprake van een verslaving als je herhaaldelijk meer gebruikt dan je je had voorgenomen, als je niet meer kunt stoppen met het gebruiken of als je een groot deel van de dag (in gedachten) bezig bent met het gebruik. Ben je geestelijk afhankelijk van een bepaald genotsmiddel, dan blijf je continue verlangen naar het middel en voel je je niet meer prettig zonder. Je voelt je bijvoorbeeld pas weer lekker als je een sigaret gerookt hebt, of een glas wijn gedronken hebt. Ben je lichamelijk afhankelijk van een genotsmiddel, dan ervaar je ontwenningsverschijnselen op het moment dat je het middel even niet meer gebruikt. Je gaat bijvoorbeeld trillen, wordt misselijk of slaapt slecht.

Factoren

Gelukkig raak je niet zomaar verslaafd. Of je een verslaving ontwikkeld hangt af van verschillende factoren:

1. De eigenschappen van het genotsmiddel en de wijze waarop je het gebruikt;
2. Jouw eigenschappen en je verslavingsgevoeligheid;
3. Je omgeving.

Veel voorkomende verslavingen

Je weet ongetwijfeld dat je verslaafd kunt raken aan alcohol, roken en drugs. Minder bekend is dat je ook verslaafd kunt raken aan een activiteit, zoals gokken, internet, gamen of seks.

Rookverslaving

Een rookverslaving komt veel voor. Uit onderzoek van het CBS, het RIVM en het Trimbos-Instituut blijkt dat een kwart van de Nederlanders van 12 jaar en ouder wel eens rookt. Driekwart van de rokers doet dat dagelijks en 15% van de rokers rookt zelfs 20 of meer sigaretten per dag. Bij een rookverslaving ben je afhankelijk geworden van het roken van nicotine, een stof die in tabak zit. Nicotine zorgt voor een aangenaam gevoel dat de hersenen als signaal opvangen. Je hersenen willen dit gevoel nogmaals ervaren, waardoor je behoefte krijgt aan een nieuwe sigaret. Hierdoor ontwikkelen regelmatige rokers makkelijk een verslaving. Als je stopt met roken blijft je lichaam om nicotine vragen, wat ontwenningsverschijnselen veroorzaakt.

Alcoholverslaving

Ook een alcoholverslaving komt veel voor. 11,6 miljoen mensen in Nederland drinken wel eens alcohol. Dat is heel normaal in onze cultuur, bij veel sociale gelegenheden wordt alcohol gedronken en ook thuis, bij het eten of ’s avonds voor de tv wordt regelmatig een glas wijn of bier gedronken. Niet iedereen die alcohol drinkt is verslaafd. In Nederland zijn bijna 80.000 mensen afhankelijk van alcohol.

Je hebt waarschijnlijk een alcoholverslaving als je:

1. Meer dan 14 (vrouw) of 21 (man) glazen alcohol per week drinkt;
2. Drinkt om de verkeerde redenen, zoals spanning kwijtraken, somberheid of angst;
3. Drinkt op ongepaste momenten, zoals ’s ochtends voor het werk of als je nog moet autorijden;
4. Alcohol belangrijker vindt dan al het andere in de wereld.

Mensen met een alcoholverslaving functioneren vaak minder goed. Zowel thuis als op het werk. Ze krijgen problemen met de gezondheid, voelen zich eenzaam, komen afspraken niet na en hebben regelmatig financiële problemen.

Drugsverslaving

Een drugsverslaving is een breed begrip; er zijn immers veel soorten drugs die elk hun eigen kenmerken hebben. Drugs hebben invloed op de hersenen. Zo zijn er drugs met een stimulerend effect (cocaïne en amfetamine), drugs met een verdovende werking (heroïne) en drugs die het bewustzijn veranderen (paddo’s en hasj). Daarnaast zijn er middelen met meerdere effecten, zoals xtc. Dit is een stimulerend middel, maar verandert ook de waarneming. Drugs worden regelmatig recreatief gebruikt. Dat hoeft geen probleem op te leveren. Doe je het te vaak, dan loop je het risico om een drugsverslaving te ontwikkelen. Daarbij moet opgemerkt worden dat het ene middel verslavender is dan het andere.

Internetverslaving

De laatste tijd komt er steeds meer aandacht voor internetverslavingen. Een internetverslaving is zelfs de meest voorkomende verslaving onder jongeren. Kinderen groeien van jongs af aan op met het internet. Iedereen gebruikt het. Niet alleen voor amusement, maar ook voor leerzame doeleinden, bijvoorbeeld op school. Internet is onderdeel van het dagelijks leven. Een verslaving is daardoor vaak lastig te herkennen.

De alarmbellen (zouden moeten) gaan rinkelen als iemand:

1. Continue online wil zijn;
2. Zich niet aan opgestelde limieten houdt;
3. Minder offline activiteiten onderneemt;
4. Slechter presteert op school of werk;
5. Een depressie ontwikkeld;
6. Zich afzondert en traag of niet reageert op extreme prikkels
7. Toch doorgaat met internetactiviteiten, ondanks opgelegde consequenties

Het grootste gevaar van een internetverslaving is dat iemand in een sociaal isolement terecht komt en zichzelf verwaarloosd. Net zoals een drugsverslaving is ook een internetverslaving een breed begrip. Hieronder vallen bijvoorbeeld ook een gameverslaving, chatverslaving, social media verslaving en pornoverslaving.

Zo kom je van een verslaving af

Wie verslaafd is weet dat het niet gemakkelijk is om daar vanaf te komen. Zelf proberen draait vaak op niets uit en zorgt snel voor een terugval. Door professionele hulp te zoeken is de kans veel groter dat je voorgoed van je verslaving af komt, zodat je daarna je leven weer kunt oppakken en weer kunt genieten van de dingen die door de verslaving naar de achtergrond verdwenen zijn.

Behandeling kan in een kliniek plaatsvinden, maar ook vanuit de thuissituatie via (groeps-)gesprekken met een behandelaar. Zelfs online trajecten zijn mogelijk. Wat de beste behandeling is, is afhankelijk van de persoon, het soort verslaving en de zwaarte van de verslaving. Meestal bepaal je samen met de behandelaar welke hulp bij je past en de grootste kans van slagen heeft. Kijk voor meer informatie over hulp bij verslaving bij Novadic Kentron of Jellinek. Ook als partner of naaste van iemand met een verslaving kun je hier terecht voor advies.

Bronnen: Novadic-kentron.nl, Ikstop.nl, CBS.nl, Jellinek.nl, Ggzinterventie.nl