3 verschillende soorten wormen bij mensen

Wormen (helminthen) zijn parasieten die leven in de darmen of organen van mens en dier die uiteenlopende klachten kunnen veroorzaken. Over het algemeen bestaat de levenscyclus van wormen uit drie fasen: het eitje, de larve en de worm. De besmetting met wormen kan plaatsvinden via mens op mens, dier op mens, mens op dier en dier op dier. Deze besmetting gebeurt altijd via het inslikken van een eitje.

De meest voorkomende wormen in Nederland

Men kan met verschillende soorten wormen geïnfecteerd raken. De meest voorkomende soorten in Nederland zijn:

• Aarsmaden (Enterobius vermicularis).
• Spoelwormen (Ascaris lumbricoides).
• Lintwormen (Cestoda).
• Zweepwormen (Trichuris trichiura).

In dit artikel gaan we dieper in op aarsmaden, spoelwormen en lintwormen.

Aarsmaden

Aarsmaden (Enterobius vermicularis), ook wel madewormen genoemd, komen in Nederland het meeste voor. Met name kinderen hebben makkelijk last van Aarsmaden. Aarsmaden zijn kleine, komma-achtige wormen (0,5-1 cm) met een bleekgele, witte kleur. Ze leven in het onderste gedeelte van de dunne darm en bij de blinde darm. De levensduur van Aarsmaden is ongeveer acht weken. Aarsmaden komen `s avonds of `s nachts via de anus naar buiten en leggen hieromheen hun eitjes, dit veroorzaakt jeuk.

De besmetting

Wanneer er door jeuk bij de anus wordt gekrabd, kunnen de eitjes van Aarsmaden op de handen en onder de vingernagels terechtkomen. Via deze weg kunnen ze direct op andermans handen belanden, of indirect via speelgoed, een deurknop of andere gebruiksvoorwerpen. De eitjes van aarsmaden kunnen buiten het lichaam lang in leven blijven. Wanneer de eitjes vervolgens in de mond terechtkomen en worden ingeslikt, kunnen ze in de darmen belanden en daar uitkomen. Op deze manier kan men ook zichzelf steeds opnieuw besmetten.

De symptomen

Je kan een besmetting met Aarsmaden herkennen door jeuk rondom de anus. Ook de schaamlippen, bij vrouwen, kunnen gaan jeuken. Als gevolg van het krabben kan de huid geïrriteerd of zelfs ontstoken raken. Aarsmaden zijn circa één centimeter lang en kunnen hierdoor in de ontlasting gezien worden. Een ernstige infectie van Aarsmaden kan buikpijn, een verminderde eetlust en gewichtsverlies veroorzaken.

Spoelwormen

De spoelworm (‘Ascaris lumbricoides’) is 15-30 centimeter lang, 2-4 mm dik en heeft een bleekgele tot roze / roodachtige kleur. De volwassen worm leeft in de dunne darm en heeft een levensduur van ongeveer één jaar.

Besmetting

De besmetting gebeurt door het nuttigen van onvoldoende gewassen, besmette rauwe groenten, fruit en water. Meestal is dit onder gebrekkige hygiënische en sanitaire omstandigheden en daarom gebeurt dit maar weinig in Nederland. Besmetting met de ‘Ascaris lumbricoides’ vindt meestal in subtropische landen plaats.

Wanneer het eitje wordt ingeslikt, kunnen er zich larven in de dunne darm vormen. Deze boren zich door de darmwand heen en komen via de bloedbaan in de longen terecht. Vanuit hier kunnen ze (onopgemerkt) opgehoest en weer ingeslikt worden. Wanneer ze nu weer in de darmen terechtkomen, ontwikkelen ze zich tot volwassenen wormen die eitjes leggen. De wormen kunnen het lichaam via de ontlasting verlaten.

Symptomen

Het hebben van spoelwormen (Ascaris lumbricoides) kan je op de volgende manieren ontdekken:

• In de ontlasting.
• Buikpijn.
• Koorts.
• Kriebelhoest.

Besmetting met honden– of kattenspoelwormen

In Nederland zien we ook besmettingen door eitjes van de ‘toxocaris’, een spoelworm soort die ondermeer bij katten en honden voorkomt. Ze kunnen middels de ontlasting of pels van een besmette hond of kat, via de mond in het lichaam van een mens terechtkomen. Deze eitjes kunnen in het menselijk lichaam echter niet uitgroeien tot wormen. De onrijpe larven kunnen wél in verschillende organen blijven steken, waar ze hier vervolgens sterven. Dit kan ook voor klachten zorgen zoals ontstekingen en koorts.

Lintwormen

Lintwormen komen in Nederland maar zelden voor. Deze wormen kunnen vijf tot tien meter lang worden. Ze bestaan uit platte segmenten die je in de ontlasting kan waarnemen. De larven van de lintworm ontwikkelen zich in de spieren van varkens of runderen.

Besmetting

Besmetting met een lintworm vindt plaats door het eten van rauw of niet goed doorbakken vlees, dit vlees bevat dan de eitjes van deze worm en zijn niet gestorven tijdens het koken / bakken van het vlees.

Een andere besmettingsbron is groente dat met lintworm besmette mest is besproeid. Wanneer je de eitjes inslikt, groeien ze in de darmen uit tot een volwassen exemplaar. Eenmaal aangekomen zet de kop van de lintworm zich vast in de darmwand van de mens. Aan de achterkant van de worm vallen er regelmatig segmenten af, deze segmenten komen vervolgens in de ontlasting terecht.

Symptomen

Lintwormen worden vaak opgemerkt door de één tot drie centimeter lange, wit-gele, beweeglijke segmenten die meekomen in de ontlasting. Daarnaast is er kans op klachten zoals:

• Vage buikpijn.
• Diaree.
• Licht gewichtsverlies.
• Vermoeidheidsklachten.

Over het algemeen ervaart een mens met lintwormen geen van de bovenstaande klachten.

Hoe kan je een besmetting met wormen voorkomen?

De hoofdreden van besmetting met wormen is een gebrekkige hygiëne. Om (zelf) besmetting met wormen te voorkomen, is goede hygiëne dus een must (belangrijk). Hieronder verstaan we onder andere:

• De nagels kortknippen;
• Handen wassen na ieder toiletbezoek en na buitenspelen.
• Tuinieren met tuinhandschoenen.
• Wc-bril, spoelknop, deurknop en speelgoed regelmatig goed reinigen.
• Groenten goed wassen.
• Geen rauw vlees eten.
• Honden en katten regelmatig ontwormen.

De behandeling van een besmetting met wormen

Een besmetting met aarsmaden en spoelwormen is vooral vervelend, maar hoeft niet per definitie behandeld te worden. Meestal verdwijnen deze wormen vanzelf. Bij een lintworm infectie is behandeling meestal wel noodzakelijk omdat de kop van de lintworm anders (meestal) in de darmwand blijft zitten.

Extra hygiënemaatregelen

Wanneer je een worminfectie vermoedt of als deze is vastgesteld, is vooral extra hygiëne belangrijk:

• Dagelijks een schone handdoek en schoon ondergoed te gebruiken.
• Ondergoed, handdoeken, beddengoed en nachtkleding op minimaal 60 graden Celsius te wassen
• Aparte washandjes voor onder- en bovenlichaam te gebruiken.

Medicijnen tegen wormen

Het is tevens mogelijk om een worminfectie met medicijnen te bestrijden. Doe dit altijd in combinatie met een goede hygiëne. Er zijn twee wormdodende middelen; Mebendazol en Albendazol. Deze middelen kunnen zowel bij een infectie met Aarsmaden, spoelwormen, lintwormen en zweepwormen gebruikt worden.

Mebendazol

Mebendazol is een geneesmiddel dat niet geschikt is voor kinderen jonger dan twee jaar oud. Ook zwangere vrouwen kunnen ook beter geen Mebendazol gebruiken. Uit welke dosering een wormenkuur met Mebendazol bestaat, is afhankelijk van de soort wormen waarmee iemand besmet is.

Albendazol

Dit geneesmiddel wordt ook gebruikt om andere worminfecties te behandelen, vooral worminfecties die in de tropen voorkomen.

Hoe gebruik je deze medicatie tegen wormen?

Beide middelen bestaan uit tabletten die de wormen, de eitjes en de larven doden door de opname van voedingstoffen in de worm te verhinderen. Vervolgens verlaten de dode wormen en larven het lichaam via de ontlasting.

Bij een infectie met Aarsmaden dient er één tablet te worden geslikt en twee tot drie weken later nog één. De herhaling is nodig omdat er dan mogelijk nog eitjes in leven zijn. Deze komen na twee tot drie weken uit.

Bij een infectie met spoelwormen, lintwormen en/of zweepwormen dient er gedurende drie dagen, twee maal daags een tablet geslikt te worden. Indien nodig kan de kuur na drie weken herhaald worden.