Zweetvoeten

Een frisse kijk op zweetvoeten…

Zweetvoeten is een onderwerp waar menig mens zijn neus voor ophaalt. Dit komt omdat met zweetvoeten meestal wordt gedoeld op voeten die vies ruiken. Ergens klopt deze benaming niet. Zweet stinkt immers niet op het moment dat het uit het lichaam komt. Dus ook niet bij de voeten. De vieze geur ontstaat alleen wanneer er door een combinatie van zweet, niet ventilerend schoeisel en huidschilfers een ideale voedingsbodem ontstaat voor de groei van bacteriën. Het zijn deze organismen die stinkende geurstoffen produceren.

Hyperhidrosis pedis

Met zweetvoeten kan echter ook iets anders worden bedoeld: voeten die overmatig zweten. De medische term hiervoor is ‘hyperhidrosis pedis’ of ‘hyperhidrosis plantaris’. Hyperhidrosis is een aandoening waarbij een patiënt abnormaal veel zweet. Dit kan dus voorkomen op de voeten, maar ook op de handpalmen (hyperhidrosis palmaris) en in de oksels (hyperhidrosis axillaris). Hyperhidrosis voeten zijn constant nat van het zweet en vaak ook koud. Door het vocht ontstaat er bovendien een verweekte en rimpelige huid.

Het spreekt voor zich dat mensen met hyperhidrosis pedis ook makkelijk last krijgen van voeten die een onaangename geur verspreiden.

Van zweet & voeten tot zweetvoeten

Dat voeten zweten is op zich heel normaal. Sterker: het heeft een duidelijke functie: de voetzolen zijn bezaaid met zweetklieren (gemiddeld 500 per cm2!) met als doel de voeten een betere grip op de ondergrond te geven. Voeten zweten dus niet om overtollige lichaamswarmte af te voeren. In tegenstelling tot de rest van het lichaam (de handen uitgezonderd) zweten voeten dan ook niet als we slapen.

Het ontstaan van zweetvoeten

Zweetvoeten in de zin van ‘hyperhidrosis pedis’ ontstaan enerzijds door een hyperfunctie van het vegetatieve zenuwstelsel (deel van het zenuwstelsel dat ‘onwillekeurige’ lichaamsfuncties zoals bijvoorbeeld de ademhaling, de werking van het hart én de klieren regelt) en anderzijds door een bovennormale grootte van zweetklieren. Soms is de overmatige zweetproductie het gevolg van een onderliggend probleem, zoals:

• Diabetes;
• Overgewicht;
• De overgang;
• Tuberculose;
• Een overactieve schildklier;
• Een stofwisselingsstoornis.

Bacteriën

Zweetvoeten in de zin van ‘onwelriekende voeten’, ontstaan, zoals vermeld, door voeten die ten prooi vallen aan bacteriën. Door de combinatie van vocht, warmte en voetschilfers ontstaat er een omgeving waar verschillende soorten goed op groeien. Zo worden de bacteriesoorten ‘Staphylococcus epidermis’, ‘Bacillus subtilis’ en ‘Microccoccus sedentarius’ veel op de voet gevonden. ‘Brevibacterium epidermis’, wordt echter beschouwd als belangrijke veroorzaker van het soort zweetvoeten, waar men de neus voor ophaalt. Deze soort voedt zich met de dode huid op de voeten en zet een bepaald aminozuur hierin om in een stof die zwavelachtig ruikt. Een interessante wetenswaardigheid is dat ‘Brevibacteria’ ook aan kaassoorten zoals Port-du-Salut en Munster AOC hun karakteristieke scherpte geeft…

Ideale voedingsbodem

Waar het dus op neer komt, is dat de stank van zweetvoeten wordt veroorzaakt door bacteriën. Er is echter wel een reden waardoor deze de kans krijgen om zo weelderig te tieren. De volgende factoren spelen hierin een mogelijke rol:

• Slecht of niet ademend schoeisel;
• Slecht of niet ademende sokken;
• Onvoldoende persoonlijke hygiëne.

Andere gevolgen van zweetvoeten

Een bijkomend probleem van het ‘broeikaseffect’ in schoenen is dat er ook een overgroei van schimmels en gisten kan ontstaan. Bekende schimmelsoorten op de voet zijn: Trichophyton rubrum, Trichophyton mentagrophytusen Candida Albicans. Wanneer er door overgroei een schimmelinfectie van de huid ontstaat, gebeurt dit vaak tussen de tenen. Men praat dan wel van zwemmerseczeem, maar in feite loopt de ‘getroffene’ rond met een voetschimmel.

Bovendien vergroten natte voeten het risico op voetwratten. In tegenstelling tot een gewone wrat is een voetwrat meestal pijnlijk.

De diagnose van hyperhidrosis pedis

Wanneer u vermoedt dat u zweetvoeten in de zin van overmatig zwetende voeten heeft, kan uw huisarts hierover uitsluitsel geven. De diagnose ‘hyperhidrosis pedis’ kan worden vastgesteld met een zogenoemde ‘jodiumzetmeel proef’. Het werkt als volgt: de huid wordt goed afgedroogd en ingesmeerd met een jodiumoplossing. Hierna wordt er zetmeel over de huid gestrooid. Zetmeel reageert met jodium in de aanwezigheid met zweet en dat geeft een donkerblauwe of zwarte verkleuring. De intensiteit van de verkleuring geeft aan in welke mate de voeten zweten. Deze test kan ook worden gebruikt om de voortgang van de behandeling van deze aandoening te controleren.

Wat te doen tegen zweetvoeten?

De behandeling van zweetvoeten kan bestaan uit:

• Een medische therapie (in geval van hyperhidrosis pedis);
• Het droog en schoon houden van de voeten;
• Het gebruik van anti-zweetmiddelen.

Een medische therapie (in geval van hyperhidrosis pedis)
Hyperhidrosis pedis kan op een aantal manieren behandeld worden. In dit artikel bespreken wij drie mogelijke therapieën:

De aluminiumchloride- therapie bestaat uit het aanbrengen van aluminiumchloride op de huid. Hierdoor raken de afvoergangen van de zweetklieren verstopt. Deze behandeling kan wel huidirritatie veroorzaken.

Bij iontophorese worden de voeten ondergedompeld in water, waar een zwakke elektrische lading doorheen wordt geleid. De behandeling duurt 15-20 minuten en moet drie keer per week worden herhaald. De manier waarop deze behandeling werkt, is niet helemaal duidelijk, maar kan wel goede resultaten opleveren. Als bijwerkingen kunnen pijn en huidirritatie optreden.

Het toedienen van botuline injecties is een vrij nieuwe methode om zweetvoeten te behandelen. Door botulinetoxine met kleine injecties in de huid te spuiten, wordt de zweetafscheiding 3-6 maanden geblokkeerd. Hierna zal de behandeling dus herhaald moeten worden. Het (tijdelijke) effect van botuline injecties is vaak buitengewoon goed.

Het droog en schoon houden van de voeten

Het droog en schoonhouden van de voeten is erg belangrijk voor de behandeling van zweetvoeten. We geven u een aantal tips:

• Was uw voeten vaak en goed. Desnoods een paar keer per dag. Droog hierna uw voeten goed. Ook tussen uw tenen;
• Draag katoenen of wollen ,- in plaats van synthetische sokken. Trek ook minimaal één keer per dag schone sokken aan. En was uw sokken heet (>75 graden Celsius) om de hierin huizende bacteriën te doden;
• Draag schoenen die goed ventileren, zoals leren schoenen met ventilatie, slippers en sandalen. Gymschoenen zonder ventilatie in de stof kunt u maar beter mijden;
• Wissel dagelijks uw schoenen. Iedere dag dezelfde schoenen dragen werkt zweetvoeten namelijk in de hand omdat de bacteriën in uw schoenen zo continu van nieuw vocht, ‘voedsel’ en warmte worden voorzien. Het is het beste om gedragen schoenen steeds drie dagen aan de lucht te laten drogen.

Het gebruik van antizweetproducten

Er zijn diverse voetsprays en –poeders verkrijgbaar die een bacteriedodende werking hebben. Pro-banthine is een middel dat helpt tegen zweetvoeten. Talkpoeder, zinkzalf of een azijnbadje zijn voorbeelden van huis-tuin-en-keuken middeltjes die overtollig vocht absorberen. Daarnaast kunt u een voetdeodorant gebruiken om de geur van zweetvoeten te onderdrukken.

Bronnen: huidziekten.nl, huidarts.info, huidinfo.nl