De afkorting hiv staat voor humaan immunodeficiëntie-virus. Het virus is seksueel overdraagbaar en behoort dus tot de soa’s. Zonder behandeling breekt het virus het afweersysteem af. Het lichaam wordt daardoor steeds kwetsbaarder voor ziekteverwekkers. Een tijdige behandeling is daarom noodzakelijk. Daarmee geneest hiv niet. Maar de medicijnen kunnen wel voorkomen dat de aandoening zich ontwikkelt tot de ziekte aids.

De soa hiv wordt veroorzaakt door een zogenaamd retrovirus. Het virus valt het immuunsysteem aan door bepaalde typen witte bloedcellen (CD4+ T-lymfocyten) te vernietigen. Zonder deze cellen kan het lichaam zich niet meer goed verdedigen tegen infecties.

Hiv is een gevaarlijke soa. De aandoening geeft in het begin algemene klachten die vanzelf overgaan. Daarna blijft het virus lange tijd sluimeren in het lichaam. In die periode wordt het afweersysteem steeds verder aangetast. Die fase kan maanden of zelfs jarenlang duren.

Als hiv onbehandeld blijft, wordt het lichaam vatbaar voor allerlei ernstige aandoeningen, zoals kanker, dementie en hevige infecties zoals longontsteking. Hiv wordt in dit stadium door artsen aangeduid als acquired immunodeficiency syndrome, oftewel aids.

Net als bij veel andere soa’s, merken de meeste mensen in het begin niets van een hiv-besmetting. Pas na een paar weken ontstaan de eerste klachten. Hiv ontwikkelt zich in fasen. We zetten de meest voorkomende hiv symptomen per fase op een rij.

Eerste fase: acute hiv

Zo’n 1 tot 6 weken na de besmetting, beginnen de klachten. Het lichaam strijdt tegen de infectie. Deze fase wordt ook wel ‘acute hiv’ genoemd.

• Griepachtige klachten, zoals koorts, zere keel, spierpijn, hoofdpijn, vermoeidheid;
• Opgezette klieren;
• Huiduitslag;
• Diarree;
• Nachtzweten;
• Heel soms: zweertje op slijmvlies van de mond of op de geslachtsdelen;
• Sommige mensen krijgen helemaal geen klachten.

De acute hiv-klachten verdwijnen na aantal dagen of weken.

Tweede fase (latente fase)

Het virus blijft voortwoekeren, maar dit verloopt meestal ongemerkt. De hiv besmettelijkheid blijft echter bestaan. Het virus kan dus ongemerkt worden doorgegeven aan anderen. Deze fase kan tot wel 15 jaar duren.

Derde fase: hiv wordt aids

In deze fase is het afweersysteem ernstig beschadigd. Het lichaam is daardoor vatbaar voor allerlei klachten en aandoeningen. De ziekte wordt nu niet meer hiv, maar aids genoemd. De klachten verschillen sterk per persoon.

Symptomen van een vergevorderde hiv-infectie zijn onder andere:

• Gewichtsverlies;
• Kortademigheid;
• Aanhoudende vermoeidheid.

In deze fase treden er ook sneller infecties en andere ziekten op, zoals

• Candida-infecties;
• Longontsteking;
• Infecties met het herpes simplexvirus;
• Tuberculose;
• Baarmoederhalskanker;
• Lymfeklierkanker.

Omdat het immuunsysteem hier niet meer tegen kan vechten, kunnen dit voor onbehandelde aidspatiënten levensbedreigende aandoeningen zijn.

Hiv-virusdeeltjes komen voor in voorvocht, sperma, vaginaal vocht, moedermelk en bloed. Je kunt dus besmet worden met deze soa als je onveilig vrijt. Maar hiv kan zich ook verspreiden door bloedcontact. Bijvoorbeeld bij het gebruik van een injectienaald of scheermesje waar besmet bloed aan zit. Of als een van de partners een wondje heeft dat in aanraking komt met besmet lichaamsvocht.

Mensen met veel wisselende contacten lopen extra risico op deze soa. Hiv komt het vaakst voor bij mannen die seks hebben met mannen. Het grootste deel van de besmettingen vindt plaats in deze groep omdat hiv via anale seks veel gemakkelijker wordt overgedragen dan via vaginale seks. Maar ook vrouwen en hetero-mannen kunnen hiv krijgen.

Ook komt hiv vaker voor in bepaalde gebieden, waaronder Azië, Afrika, delen van Zuid- en Midden-Amerika, Oost-Europa en Rusland.

Omdat hiv besmettelijk is, is veilig vrijen erg belangrijk. Gebruik dus altijd een condoom.

Loop je veel risico om hiv op te lopen, dan zijn er medicijnen die een besmetting helpen te voorkomen. Deze geneesmiddelen worden PrEP (Pre Expositie Profylaxe) genoemd. PrEP-medicijnen zijn virusremmers.

Er zijn ook medicijnen die in noodgevallen snel (maximaal 72 uur na een mogelijke besmetting) gebruikt kunnen worden. Bijvoorbeeld als tijdens het vrijen het condoom is gescheurd. Deze geneesmiddelen worden PEP genoemd: Post Expositie Profylaxe. Ook deze geneesmiddelen bestaan uit virusremmers.

PrEP- en PEP-medicatie wordt alleen in bepaalde gevallen voorgeschreven.

Hiv is drie maanden na de overdracht in ieder geval meetbaar in het bloed. Dat heeft te maken met de tijd die het lichaam nodig heeft om antistoffen aan te maken. Zoals bij elk virus het geval is, maakt het lichaam er antistoffen tegen. Alleen kunnen bij hiv de antistoffen het virus helaas niet uitschakelen. De aanwezigheid van antistoffen toont aan dat je hiv hebt. De symptomen van acute hiv lijken sterk op die van de griep. Daardoor is het lastig om de ziekte te herkennen en dat maakt hiv ook zo gevaarlijk. Met een hiv-test kun je een eventuele besmetting snel vaststellen of uitsluiten.

Heb je hiv symptomen, laat je dan zo snel mogelijk testen, maar houd rekening met het feit dat hiv 2 weken tot 3 maanden na besmetting pas detecteerbaar is. Doe wel zo spoedig mogelijk een test als je regelmatig onveilige seks hebt gehad en meer risico loopt op hiv en/of een andere geslachtsziekte. Laat (na drie maanden) altijd een test uitvoeren als je eenmalig onveilige seks hebt gehad met iemand die achteraf besmet bleek met hiv. Je kunt bij een arts terecht voor een hivtest. De arts neemt dan wat bloed af en laat dit onderzoeken in het laboratorium.

Er zijn tegenwoordig ook hiv zelftests verkrijgbaar. Is de uitslag van de hivtest negatief, maar blijven de klachten aanhouden of vertrouw je het niet? Overleg dan met een arts.

Is de uitslag positief, laat je dan direct behandelen, ook als je nog geen hiv symptomen hebt of als deze al zijn verdwenen! Als je het hiv-virus hebt opgelopen, bestaat de kans dat je ook nog een andere geslachtsziekte hebt. Daarom is het verstandig om jezelf en jouw partner(s) ook op andere soa’s te (laten) testen.

Hiv moet direct behandeld worden om te voorkomen dat het virus ernstige schade aanricht. Licht ook direct jouw partner(s) in; hij of zij zal/zullen zich ook zo snel mogelijk moeten laten testen.

Hiv is tegenwoordig goed te behandelen met medicijnen. De hiv behandeling kan de ziekte niet genezen. Wel zorgen de medicijnen ervoor dat het afweersysteem niet verder wordt afgebroken. Met een goede behandeling hebben hiv-patiënten meestal dan ook een normale gemiddelde levensverwachting. Daarbij is het wel van belang dat de medicijnen trouw en nauwkeurig worden ingenomen. Hiv-medicatie moet de rest van het leven dagelijks gebruikt worden.

Bij een hiv-infectie wordt een behandeling met virusremmers ingezet. Deze medicijnen zorgen ervoor dat het virus zich niet langer kan vermenigvuldigen. Daardoor daalt het aantal virusdeeltjes in het bloed. Als deze zogenaamde ‘viral load’ zo laag wordt dat het onzichtbaar is, kan het virus niet meer worden doorgegeven. De hiv besmettelijkheid is dan verdwenen en blijft doorgaans ook weg zolang de medicijnen goed worden ingenomen.

Er zijn verschillende soorten hiv-remmers. Ze pakken het virus allemaal op een andere manier aan. Daarom bestaat een hiv behandeling meestal uit een combinatie van drie verschillende hiv-remmers. Veel gebruikte hiv-remmer soorten zijn:

Nucleoside reverse transcriptaseremmers (NRTI’s)

• Tenofovir;
• Abacavir;
• Zidovudine;
• Lamivudine;
• Emtricitabine;
• Didanosine.

Non-nucleoside reverse transcriptaseremmers (NNRTI’s)

• Efavirenz;
• Nevirapine;
• Etravirine;
• Rilpivirine.

Proteaseremmers (PI’s)

• Atazanavir;
• Darunavir ;
• Ritonavir ;
• Fosamprenavir;
• Saquinavir;
• Tipranavir;
• Indinavir.

CCR5 remmers

• Maraviroc;
• Raltegravir.

Fusieremmers (entréeremmers)

• Enfuvirtide.

Een arts bepaalt welke medicijncocktail het beste kan worden gebruikt. Er bestaan ook geneesmiddelen waarbij meerdere hiv-remmers gecombineerd zijn in één pil.

Soms blijkt het virus resistent te zijn tegen een bepaald middel. Er kan dan een andere combinatie gekozen worden.

Houd bij de hiv behandeling rekening met de volgende zaken:

• Virusremmers kunnen bijwerkingen geven. Je kunt bijvoorbeeld last krijgen van klachten als misselijkheid, diarree, hoofdpijn of vermoeidheid. Op langere termijn kunnen ook klachten als zenuwpijn aan handen en voeten, diabetes en afwijkende waarden in het bloed optreden. Overleg met een arts als de bijwerkingen hevig zijn of niet verminderen;
• Neem de medicatie trouw in volgens de voorschriften van de arts. Dit is zeer belangrijk; als je de medicijnen niet op tijd inneemt, kan het virus resistent worden. Houd hier ook rekening mee bij het reizen, het ingaan van winter- of zomertijd of als je wilt vasten tijdens de Ramadan. In de bijsluiter lees je wat je moet doen als je een pil vergeet, uitbraakt of als je hevige diarree hebt;
• Hiv medicatie beschermt niet tegen andere soa’s. Gebruik dus altijd een condoom tijdens de seks.

Heb je nog vragen over hiv en aids of over jouw hiv behandeling? Een arts of apotheker helpt je graag.

Medicijnen tegen hiv zijn in de meeste landen receptplichtig. Dat geldt ook voor de medicatie om hiv te voorkomen (PrEP/PEP). Bij Dokteronline kun je een passende behandeling aanvragen. Jouw aanvraag wordt beoordeeld door een arts aan de hand van de door jou ingevulde medische vragenlijst. Het uitgeschreven recept wordt vervolgens doorgestuurd naar een apotheek, waarna de voorgeschreven medicatie discreet bij jou thuis wordt afgeleverd.

Wil je meer informatie over de medicijnen tegen hiv? Raadpleeg gerust een arts of apotheker.