Slaapproblemen: wat werkt echt?

Mogelijke oorzaken slaapproblemen

Te vaak wakker worden, te vroeg wakker worden en een te lange tijd om in te slapen, wijzen op slecht slapen. Er is sprake van slapeloosheid wanneer deze klachten 3 keer of vaker per week voorkomen en er overdag ook nadelige gevolgen zijn, zoals vermoeidheid of een verhoogde irritatie. Slaapproblemen kunnen verschillende oorzaken hebben, zoals:  

• Verkeerde slaapgewoonten, zoals te laat naar bed gaan, overdag slapen, zware inspanning laat in de avond of onregelmatige tijden aanhouden.  
• Levensstijl: een ongebalanceerd dieet, weinig beweging, te veel of te laat cafeïne, roken en alcohol. 
• Pijn door ziekte of blessures, zoals hoofdpijn, botbreuken of artritis.  
• Menopauze: door hormonale veranderingen ervaren veel vrouwen een slechte nachtrust. 
• Piekeren voor het slapengaan: als de externe prikkels wegvallen in het donker, krijgen terugkerende, zorgelijke gedachten de overhand. 
• Stress en angsten: uit verschillende onderzoeken blijkt dat stress en angststoornissen grote invloed hebben op in slaap vallen en blijven. 
• Medicatie en ziekten kunnen ook zorgen voor slaapproblemen.  

Het is van belang om de oorzaak van (ernstige) slaapproblemen te vinden, zodat er naar een oplossing kan worden gezocht. Je kunt altijd de hulp van een arts inschakelen over je klachten en om oplossingen te praten. Levensstijl, supplementen of medicatie kunnen helpen om slapeloosheid tegen te gaan.  

Hoe levensstijl kan helpen beter te slapen

Levensstijl kan een grote factor zijn voor slaapduur en -kwaliteit. Voeding, beweging en slaapgewoonten kunnen een invloed hebben op de nachtrust. Enkele praktische tips om slaap te verbeteren zijn:  

• Een gebalanceerd dieet met groenten, fruit, volkoren granen, gezonde vetten, water en meer. Vermijd roken, alcohol en cafeïne later op de dag. Drink niet te veel water net voor het naar bed gaan, om te voorkomen dat je ’s nachts uit bed moet om te plassen.  
• Neem slaapgewoonten onder de loep: ga elke dag op dezelfde tijd naar en uit bed, gebruik de slaapkamer alleen voor slapen en zet schermen een uur voor het slapengaan uit. Creëer een ontspannende routine voordat je naar bed gaat. 
• Voldoende beweging helpt stress verminderen en bevordert de algehele fysieke en mentale gezondheid. 
• Ademhalingsoefeningen helpen het lichaam ontspannen en een rustiger hoofd te creëren.  

Als deze tips niet voldoende helpen, dan kunnen supplementen of medicatie mogelijk helpen. Het is altijd van belang de oorzaak te achterhalen. Supplementen en medicatie zijn een tijdelijke ondersteuning en dienen onder begeleiding van een dokter ingezet te worden. 

Een betere en langere nachtrust met supplementen?

Supplementen kunnen helpen om de nachtrust te verbeteren of verlengen. Overleg altijd met je arts voordat je ze gebruikt. Sommige supplementen hebben een wisselwerking met medicatie of bijwerkingen veroorzaken. Onderzoeken suggereren dat bepaalde natuurlijke hulpmiddelen kunnen helpen om de slaap te verbeteren, zoals:  

• Melatonine: een hormoon dat de slaap reguleert. Dit speelt een belangrijke rol in ons circadiaans ritme (bioritme). Overleg met een arts voordat je dit supplement gebruikt. Langdurig gebruik kan namelijk de natuurlijke aanmaak van dit hormoon onderdrukken.  
• Magnesium: een mineraal dat belangrijk is voor verschillende lichamelijke processen. Enkele studies tonen aan dat magnesium mogelijk de slaapkwantiteit en -kwaliteit beïnvloedt.  
• Valeriaan: enkele kleine onderzoeken tonen aan dat het de slaapkwaliteit kan verbeteren en het mensen helpt in slaap te vallen. Meer onderzoek is nodig voor definitieve conclusies en begrip van langetermijneffecten en eventuele bijwerkingen. 
• Glycine: een aminozuur dat helpt de uitgifte van serotonine te verhogen. Dit hormoon helpt het lichaam te ontspannen. Hierdoor kan mogelijk de slaapkwaliteit verbeteren. Verder onderzoek is nodig om het directe verband tussen glycine en slaap beter te begrijpen. 
• L-theanine: dit aminozuur kan helpen om angsten, stress en slaapproblemen te verminderen.  

Geven supplementen en levensstijlveranderingen niet het gewenste resultaat en ervaar je nog steeds (ernstige) slaapproblemen? Praat dan met een arts over je klachten. Medicatie wordt bij uitzondering voorgeschreven om ernstige slapeloosheid te behandelen.   

Welke medicatie helpt tegen slapeloosheid?

Soms kan het nodig zijn om medicatie te gebruiken om slaapklachten tijdelijk op te lossen of verlichten. Maar deze kunnen verslavend zijn en worden daarom niet snel voorgeschreven. In bepaalde gevallen worden zogenoemde benzodiazepinen gebruikt voor de behandeling van ernstige slaapproblemen. De voorkeur gaat uit naar kortwerkende middelen, zoals brotizolam, loprazolam, zolpidem of zopiclon. Ze worden voor korte duur voorgeschreven, omdat het therapeutische effect na 2 weken afneemt. Een arts kan ze aanraden, wanneer sprake is van kortdurende ernstige slapeloosheid of als het leidt tot ernstig disfunctioneren gedurende de dag.  

Hoe werken slaapmedicijnen?

De meeste slaapmedicijnen richten zich op de hersenen en ontspannen de spieren, zijn rustgevend en maken suf. Kortdurende medicatie worden om deze effecten vooral gebruikt wanneer problemen zich voordoen met het inslapen. Langwerkende geneesmiddelen worden voornamelijk voorgeschreven om door te slapen. Het is goed te weten dat sufheid overdag ook nog kan optreden. Bij slaapproblemen moet er eerst gekeken worden naar onder meer levensstijl en slaaproutine, voordat medicatie als optie besproken wordt in verband met de mogelijke ontwikkeling van een verslaving en bijwerkingen. 

Wat zijn de meest voorkomende bijwerkingen?

Alle medicijnen kunnen in mindere of meerdere mate bijwerkingen geven. Afhankelijk van het type slaapmedicatie, zijn dit de meeste bekende bijwerkingen:  

• Sufheid (ook overdag); 
• Constipatie of diarree; 
• Duizeligheid; 
• Hoofdpijn; 
• Zwak voelen; 
• Vermoeidheid; 
• Buikpijn; 
• Opkomend maagzuur . 

Gebruik van slaapmedicatie wordt afgeraden bij overgevoeligheid voor een van de bestanddelen.  

Wacht niet af met slaapproblemen

Ervaar je slaapproblemen of zelfs ernstige slapeloosheid? Wacht dan niet af en zoek hulp bij een arts. Bij Dokteronline kun je via een online vragenlijst je klachten kenbaar maken en een passend behandelplan vinden. Een van onze aangesloten artsen zal de aanvraag vervolgens beoordelen en helpen de beste behandeling te vinden, met of zonder medicatie.