Cukrzyca typu 1

W przypadku cukrzycy typu 1 organizm przestaje produkować insulinę. Dla porównania, w cukrzycy typu 2 insulina jest wytwarzana, ale nie działa prawidłowo, co uniemożliwia regulację poziomu cukru we krwi. Insulina to kluczowy hormon, który pomaga kontrolować poziom glukozy we krwi. Bez niej komórki organizmu nie otrzymują sygnału do pobierania cukru z krwi, co prowadzi do jego nadmiaru. Glukoza jest niezbędna jako źródło energii, a insulina, produkowana normalnie przez trzustkę, umożliwia jej transport z krwi do komórek.

Osoby z cukrzycą typu 1 muszą regularnie podawać sobie insulinę w formie zastrzyków. Choroba ta najczęściej pojawia się w młodym wieku i może mieć podłoże genetyczne, choć dokładne przyczyny jej występowania wciąż nie są znane.

Cukrzyca typu 1 objawia się szeregiem charakterystycznych symptomów, które często pojawiają się w ciągu kilku tygodni od początku choroby. Do najczęstszych objawów należą:

• Silne pragnienie;
• Suchość w ustach;
• Zmęczenie;
• Pogorszenie widzenia;
• Częste oddawanie moczu;
• Utrata masy ciała.

Leczenie zazwyczaj rozpoczyna się od podawania insuliny, co zwykle łagodzi objawy. Jednak nawet przy stosowaniu insuliny mogą występować pewne dolegliwości, ponieważ poziom cukru we krwi bywa niestabilny. Szybkość i skuteczność działania insuliny różnią się w zależności od osoby i sytuacji.

Jeśli poziom cukru we krwi jest zbyt wysoki lub zbyt niski, objawy mogą powrócić. Długotrwały niedobór insuliny może prowadzić do zakwaszenia krwi (kwasica ketonowa), natomiast nadmiar insuliny może powodować hipoglikemię (hipo), czyli zbyt niski poziom cukru we krwi.

Dokładne przyczyny cukrzycy typu 1 nie są jeszcze znane. Wiadomo jednak, że istnieje związek z predyspozycjami genetycznymi, nawet jeśli w rodzinie nie występowała wcześniej cukrzyca. Choroba jest wynikiem błędu w układzie odpornościowym, który atakuje własne komórki.

Ponieważ trzustka nie produkuje już insuliny, konieczne jest jej uzupełnianie. Insulinę podaje się za pomocą pena insulinowego lub pompy insulinowej. Istnieją różne rodzaje insuliny, które różnią się szybkością i czasem działania:

• Insulina ultraszybko działająca (działa przez 4–5 godzin);
• Insulina szybko działająca (działa przez 6–8 godzin);
• Insulina o średnim czasie działania (maksymalne działanie po 4–8 godzinach, działa jeszcze przez kilka godzin);
• Insulina długo działająca (działa stopniowo przez około 24 godziny);
• Insuliny mieszane (połączenie insuliny szybko i długo działającej), zwykle podawane 2 razy dziennie.

Lekarz dobiera odpowiedni rodzaj insuliny, jej dawkę oraz częstotliwość podawania. Przed każdą dawką należy zmierzyć poziom cukru we krwi za pomocą glukometru (nakłucie palca) lub sensora, który stale monitoruje poziom glukozy. Wynik jest dostępny w ciągu kilku sekund.

Insulinę wstrzykuje się w brzuch, uda, pośladki lub ramiona, w zależności od rodzaju insuliny. Należy unikać wstrzykiwania insuliny bezpośrednio w mięśnie, ponieważ wchłanianie jest wtedy szybsze, co skraca czas działania leku. Ważne jest także regularne zmienianie miejsc wstrzyknięć, aby zapobiec powstawaniu zgrubień i blizn.

Leki stosowane w leczeniu cukrzycy typu 1 mogą powodować skutki uboczne, takie jak nudności, wymioty czy biegunka. Istnieją również ryzyka związane z niewłaściwym dawkowaniem insuliny:

• Zbyt niski poziom glukozy we krwi (hipoglikemia): Może być spowodowany nadmiarem insuliny, dużym wysiłkiem fizycznym, zbyt małą ilością jedzenia, zbyt późnym posiłkiem lub wstrzyknięciem insuliny w inne miejsce niż zwykle. Objawy to m.in.: głód, ból głowy, drżenie, pocenie się, drażliwość, zmęczenie, zawroty głowy i bladość. Jeśli hipo nie zostanie w porę skorygowane, może dojść do omdlenia.
• Zbyt wysoki poziom glukozy we krwi (hiperglikemia): Może być wynikiem niedoboru insuliny. Objawy to częste oddawanie moczu, wzmożone pragnienie, suchość w ustach i zmęczenie. Długotrwała hiperglikemia może prowadzić do uszkodzenia naczyń krwionośnych i nerwów.

Inne możliwe skutki uboczne:

• Pogorszenie widzenia w pierwszych miesiącach stosowania insuliny. Oczy muszą się przyzwyczaić do zmienionego poziomu cukru we krwi, ale objaw ten zwykle ustępuje samoistnie.
• Zgrubienia w miejscu wstrzyknięcia. Są to twarde miejsca lub guzki na skórze. Należy unikać ponownego wstrzykiwania insuliny w te miejsca, ponieważ może to powodować wahania poziomu cukru we krwi. Zgrubienia zazwyczaj znikają samoistnie, ale może to potrwać nawet rok.
• Nadwrażliwość na insulinę lub inne składniki leku.

Cukrzyca typu 1 to choroba autoimmunologiczna, której nie można zapobiec ani wyleczyć. Lekarze zalecają jednak wprowadzenie zdrowych zmian w stylu życia, takich jak:

• Rzucenie palenia;
• Utrata masy ciała w przypadku nadwagi;
• Zdrowe odżywianie;
• Regularna aktywność fizyczna.

Spożywanie mniejszej ilości węglowodanów i regularny ruch mogą zmniejszyć ryzyko skutków ubocznych oraz opóźnić wystąpienie powikłań związanych z cukrzycą.

Poziom glukozy wzrasta po spożyciu węglowodanów, takich jak ciastka, ziemniaki czy makaron. Jednak inne czynniki, takie jak emocje i aktywność fizyczna, również mogą wpływać na poziom cukru we krwi. Warto uwzględniać te czynniki w codziennym życiu.

Ponieważ przyczyny cukrzycy typu 1 są wciąż nieznane, nie można jej zapobiec. Układ odpornościowy atakuje komórki trzustki produkujące insulinę, co prowadzi do zaprzestania jej produkcji. Niestety, nie da się temu zapobiec.

https://www.dvn.nl/diabetes/behandelingen/diabetes-medicatie

https://www.diabetes.nl/diabetes-type-1

https://www.dvn.nl/diabetes/soorten-diabetes/diabetes-type-1

https://www.apotheek.nl/klachten-ziektes/diabetes-mellitus