SOA

Soa is een afkorting die staat voor seksueel overdraagbare aandoening; ziekten die men kan oplopen via onbeschermd seksueel contact (seks zonder condoom). De ziekteverwekkers (meestal een bacterie, parasiet of virus) kunnen aanwezig zijn in sperma, voorvocht, vaginaal vocht, de slijmvliezen, bloed, schaamhaar of op de huid. Tijdens het vrijen worden deze ziekteverwekkers vervolgens doorgegeven aan de partner.

Welke soa’s zijn er?

Soa’s komen frequent voor, vooral bij personen met wisselende seksuele contacten. Ook jongeren onder de 25 jaar lopen een verhoogd risico op een geslachtsziekte. Veelvoorkomende soa’s zijn:

• Chlamydia: Deze soa wordt veroorzaakt door de bacterie Chlamydia trachomatis. Een besmetting kan infecties veroorzaken in de urinebuis, baarmoederhals, endeldarm of keel.
• Gonorroe: Deze aandoening wordt veroorzaakt door de bacterie Neisseria gonorrhoeae. Gonorroe leidt tot ontstekingen in de geslachtsdelen, anus en/of keel.
• Genitale wratten: Deze wratten ontstaan op of rond de geslachtsdelen en anus en worden veroorzaakt door het HPV-virus (humaan papillomavirus).
• Syfilis: Deze geslachtsziekte begint met zweertjes op de geslachtsdelen. De veroorzaker is de bacterie Treponema pallidum.
• Trichomonas: Bij deze soa gaat het om een parasiet die ontstekingen kan veroorzaken in de vagina, plasbuis en blaas.
• Herpes genitalis: Het herpes-simplexvirus nestelt zich in de slijmvliezen. Dit virus blijft levenslang in het lichaam aanwezig en kan door bepaalde factoren, zoals stress, menstruatie of een verminderde weerstand, opnieuw actief worden.
• Hiv: Het humaan immunodeficiëntievirus tast het immuunsysteem aan. Indien deze soa onbehandeld blijft, kan de ziekte aids ontstaan. Hiv wordt niet enkel door onveilige seks verspreid, maar ook door bloedcontact, bijvoorbeeld bij het gebruik van besmette injectienaalden.
• Genitale infecties: Dit zijn infecties aan de geslachtsdelen die worden veroorzaakt door een gist- of schimmelsoort. Een voorbeeld hiervan is een candida-infectie. Vrouwen hebben vaker last van deze aandoening dan mannen.

Van de meeste soa’s merkt men in eerste instantie niets. In sommige gevallen kunnen er echter in een later stadium (na enkele weken) klachten optreden. De symptomen die zich dan kunnen voordoen, variëren afhankelijk van de soa. Bovendien kunnen mannen andere klachten ervaren dan vrouwen. Hieronder vindt u een overzicht van enkele veelvoorkomende soa-symptomen.

Soa-symptomen bij mannen

• Pijn of een branderig gevoel bij het plassen;
• Afscheiding uit de plasbuis (ook wel ‘druiper’ genoemd);
• Jeuk, zweertjes of wratjes op de penis, eikel en/of anus;
• Pijn in de balzak.  

Soa-symptomen bij vrouwen

• Pijn of een branderig gevoel bij het plassen;
• (Toegenomen) vaginale afscheiding die van kleur, geur of consistentie verandert;
• Jeuk, zweertjes of wratjes op de schaamlippen, in de vagina en/of rond de anus;
• Vaginaal bloedverlies na geslachtsgemeenschap of tussen de menstruaties door;
• Pijn in de onderbuik.  

Het probleem met een soa is dat er meestal weinig symptomen optreden. Door regelmatig een test te laten uitvoeren, kunt u vaststellen of u een soa heeft.

De voornaamste oorzaak van een soa-besmetting is onveilig vrijen. Indien u ooit seks heeft gehad zonder condoom, is het raadzaam om een soa-test te laten uitvoeren. Dit kan via uw huisarts, maar er zijn tegenwoordig ook steeds meer soa-zelftests beschikbaar.

Ook indien u klachten ervaart die kunnen wijzen op een soa, is het aan te bevelen om een test te laten uitvoeren. Dit geldt zelfs wanneer u een condoom heeft gebruikt. Sommige soa’s kunnen immers ook worden overgedragen via huidcontact of via voorwerpen, zoals een besmette handdoek. Laat eveneens onmiddellijk een soa-test uitvoeren indien blijkt dat uw (voormalige) partner besmet is met een soa.

Indien de uitslag negatief is, maar u blijft klachten ondervinden, raadpleeg dan een arts. Indien de uitslag positief is, laat u dan zo snel mogelijk behandelen.

Houd rekening met de incubatietijd van een soa

Het is belangrijk om te weten dat het enkele weken kan duren voordat de ziekteverwekker ‘zichtbaar’ wordt bij een soa-test. Voer de test dus niet te snel uit, anders bestaat het risico dat de uitslag niet betrouwbaar is. In de handleiding van de zelftest wordt deze zogenaamde incubatietijd van soa’s doorgaans vermeld. U kunt ook advies inwinnen bij een arts of apotheker.

Een onbehandelde soa kan op lange termijn ernstige gezondheidsproblemen veroorzaken. Zo kan chlamydia in een later stadium leiden tot ontstekingen aan de eileiders of verminderde vruchtbaarheid. De soa syfilis kan na verloop van tijd ernstige schade aan de organen aanrichten. Onbehandelde hiv kan zich ontwikkelen tot de levensbedreigende aandoening aids.

Stel daarom het testen op soa’s niet uit en laat u bij een positieve uitslag zo snel mogelijk behandelen. Het is niet raadzaam om de behandeling uit te stellen, zelfs niet als u (nog) geen klachten heeft. Een soa geneest immers niet vanzelf!

Welke geneesmiddelen worden gebruikt bij een soa?

Soa’s zijn over het algemeen goed te behandelen. Artsen schrijven bijvoorbeeld antibiotica of virusremmers voor om de ziekteverwekkers te bestrijden. In de meeste gevallen verdwijnt de infectie hierdoor en kunt u deze niet meer overdragen aan anderen. Bekende geneesmiddelen tegen soa’s zijn onder andere:

• Antibiotica, zoals azithromycine, doxycycline en ciprofloxacine. Deze medicijnen doden de bacteriën die de soa veroorzaken. Ze worden onder meer ingezet bij syfilis en chlamydia;
• Virusremmers, zoals aciclovir en imiquimod. Deze geneesmiddelen remmen de groei van het virus. Ze worden bijvoorbeeld gebruikt bij hiv, genitale wratten en herpes genitalis;
• Antischimmelmiddelen, zoals fluconazol en clotrimazol. Deze middelen doden gisten, schimmels en hun sporen. Ze worden voorgeschreven bij genitale infecties zoals candida.

Behandeling van een soa: belangrijke informatie

De behandeling van een soa gebeurt meestal met geneesmiddelen die enkel op voorschrift verkrijgbaar zijn. Een voorschrift is noodzakelijk omdat deze geneesmiddelen bijwerkingen kunnen hebben en niet voor iedereen geschikt zijn.

Bijwerkingen die soms kunnen optreden bij het gebruik van soa-geneesmiddelen zijn onder andere:

• Maagdarmklachten;
• Overgevoeligheid van de huid voor uv-straling;
• Hoofdpijn;
• Duizeligheid.

Let op: Indien u besmet blijkt te zijn met een soa, is het van groot belang om uw partner(s) hiervan op de hoogte te brengen. Het is essentieel dat hij of zij zich zo snel mogelijk laat testen.

Bij een soa-besmetting is het aangewezen om geen seksuele contacten meer te hebben totdat de behandeling succesvol is afgerond en u niet langer besmettelijk bent. Gebruik nadien steeds een condoom om het risico op een nieuwe besmetting te beperken.

Heeft u nog vragen over soa’s of over de behandeling van seksueel overdraagbare aandoeningen? Aarzel niet om contact op te nemen met een arts of apotheker. Zij kunnen u verder adviseren.