Voedsel als medicijn

“Laat uw voedsel uw medicijn zijn, en laat uw medicijn uw voedsel zijn.” Die uitspraak van de Griekse geneesheer Hippocrates, de grondleggers van de westerse geneeskunde, heb je vast wel eens gehoord. Nu, duizenden jaren later, is de wetenschappelijke consensus dat gezond eten belangrijk is om gezond te blijven, maar dat je medicijnen nodig hebt als je eenmaal ziek bent geworden. Toch komt er steeds meer bewijs dat voeding wel degelijk kan dienen als medicijn. Diabetes type 2 bijvoorbeeld is in veel gevallen omkeerbaar door de leefstijl aan te passen en gezond te gaan eten.

Op het Groentecongres van 26 maart 2015 waren interessante ontwikkelingen te melden over de kracht van gezonde voeding. Dit congres was georganiseerd door de groente- en fruitsector in samenwerking met het platform Gezonde Voeding 0-4 jarigen en stond bol van presentaties over de heilzame effecten van groente en fruit. Vooral tijdens de zwangerschap heeft voldoende groente eten veel impact: niet alleen op de gezondheid van de moeder, maar ook op die van de baby. Die profiteert daar zelfs zijn hele leven van!

Waarom is groente en fruit zo gezond?

Hoe komt het dat groente en fruit zo goed voor ons zijn? Uiteraard heeft dat te maken met de vitamines, mineralen en vezels die erin zitten, en die we nodig hebben om goed te functioneren. Maar er is meer. Professor dr. Aalt Bast van de Universiteit Maastricht ging in op de chemie in ons lichaam op celniveau. Mensen draaien op zuurstof, en dat is een probleem want zuurstof is toxisch en beschadigt het DNA. Gelukkig kan het lichaam zich tegen zogenaamde zuurstofradicalen verweren met antioxidanten. En die zitten volop in groente en fruit. Volgens Bast brengen de stoffen in groente en fruit kleine effecten te weeg, die samen de veerkracht van het lichaam aanzienlijk verbeteren. En dat is waar het om draait bij gezondheid: dat het lichaam zich aan kan passen aan de omstandigheden.

Je afweer trainen

Ook systeembioloog Ben van Ommen definieerde gezondheid als veerkracht. Het vergeleek het met een schokbreker met heel veel componenten die continu bezig zijn om schokken in het lichaam op te vangen. Dat lukt alleen als alle onderdelen goed werken. Medicijnen grijpen in op het systeem maar verstoren het ook. Beter is het om het systeem veerkrachtig te houden door te focussen op voeding en leefstijl. Het overgrote deel van de gevallen van diabetes type 2 is zo bijvoorbeeld te voorkomen.

Groente en fruit eten heeft een heilzaam effect op ons ‘systeem’. Ze bevatten veel bioactieve stoffen in lage doses die het afweersysteem ‘kietelen’ en zo de mechanismes van weerstand trainen, zodat ze goed werken wanneer het echt nodig is. Vandaar ook het advies om gevarieerd te eten: dan krijg je veel verschillende stofjes binnen. Overigens verschilt per persoon welke voeding het meeste effect heeft. Van Ommen voorspelde dat we in de toekomst precies zullen weten welke voeding het best past bij onze genen en de manier waarop ons lichaam voedingsstoffen verwerkt.

Diabetes type 2 is omkeerbaar

Groente en fruit houden dus onze veerkracht op peil. Maar kunnen ze ons ook genezen? Martijn van Beek van Voeding Leeft is daarvan overtuigd. Voeding Leeft ontwikkelt leefstijlprogramma’s voor mensen met een chronische aandoening, zoals diabetes type 2, en boekt daar fantastische resultaten mee. Bekend is dat diabetes type 2 in de hand wordt gewerkt door een ongezonde leefstijl, met factoren als overgewicht, ongezond eten en gebrek aan lichaamsbeweging. Het is dus niet zo vreemd dat het effect heeft om de leefstijl aan te passen. Volgens Van Beek is maar liefst 80% van de gevallen van diabetes type 2 omkeerbaar. Toch krijgen diabetes 2-patiënten in eerste instantie nog altijd medicijnen voorgeschreven. Terwijl ze in veel gevallen al baat zouden hebben bij meer lichaamsbeweging en een gezond eetpatroon. Zijn boodschap: neem voeding serieus als medicijn.

De conclusie?

Er is nog veel te ontdekken over het effect van voedingsstoffen in ons eten op gezondheid én ziekte. Niet voor niets hebben veel medicijnen hun oorsprong in de natuur. Als voeding al niet kan genezen, draagt gezond eten in elk geval bij aan de behandeling. Kortom: alle reden om volop te genieten van groente en fruit!

Meer weten? Bekijk hier de presentaties van de plenaire sprekers van het Groentecongres.